Loại bia giá rẻ đang lấn lướt loạt ông lớn, đe dọa ngành đồ uống có cồn Việt Nam 

Từ mức thị phần 4,2% vào năm 2023, bia cỏ đã tăng lên 5,8% vào năm 2024. Đặc biệt, tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, dòng sản phẩm này thậm chí chiếm khoảng 8% tổng lượng tiêu thụ bia. Lý do chính khiến bia cỏ ngày càng phổ biến là giá thành rẻ hơn 25-35% so với bia chính thống. Điều này thu hút nhóm người tiêu dùng có thu nhập thấp, vốn dễ dàng thay đổi lựa chọn dựa trên mức giá. 

Một yếu tố khác góp phần thúc đẩy thị phần bia cỏ là xu hướng tiết kiệm chi tiêu của người dân. Theo Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA), trong bối cảnh lo ngại về tình trạng mất việc làm tại các ngành như công nghệ, bán lẻ, ngân hàng và sản xuất, người tiêu dùng ngày càng ưu tiên lựa chọn những sản phẩm có giá cả phải chăng hơn. 

Sự gia tăng tiêu thụ bia cỏ đang đẩy các doanh nghiệp bia chính thống vào tình thế cạnh tranh gay gắt. Những thương hiệu bia có tên tuổi như Heineken, Sabeco đang chịu áp lực lớn khi thị trường bia chính thống sụt giảm trong những tháng cuối năm 2024 và đầu năm 2025. Không chỉ mất thị phần, các doanh nghiệp này còn đối mặt với nguy cơ bị ảnh hưởng bởi chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt mới. 

Theo dự thảo Luật thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), dự kiến được Quốc hội thông qua vào tháng 5/2025, thuế suất đối với bia và rượu sẽ tăng từ 65% lên 100% trong vòng 5 năm. Nếu chính sách này được thực hiện từ năm 2026, giá bia có thể tăng 20% ngay trong năm đầu tiên, kéo theo mức tăng 2-3% mỗi năm sau đó. Điều này có thể khiến người tiêu dùng tìm đến các loại bia rẻ hơn, bao gồm cả bia cỏ và rượu thủ công, tiềm ẩn nguy cơ gia tăng hàng giả, hàng kém chất lượng. 

Bia cỏ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp bia chính thống. Ảnh minh họa

>> Giá bia phổ thông có nguy cơ tăng mạnh, Sabeco sẽ 'đẩy' 100%  

Sự phổ biến của bia cỏ không chỉ ảnh hưởng đến doanh nghiệp bia chính thống mà còn đặt ra những vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe cộng đồng. Các loại bia không rõ nguồn gốc, sản xuất không qua kiểm định chất lượng có thể chứa các chất độc hại, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe người tiêu dùng. Theo đại diện Hiệp hội doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham), hiện nay, sản phẩm đồ uống có cồn không chính thống chiếm đến 63% tổng lượng tiêu thụ tại Việt Nam, một con số đáng báo động. 

Ngoài nguy cơ đối với sức khỏe, sự gia tăng tiêu thụ bia cỏ còn khiến nhà nước thất thu ngân sách. Do không chịu thuế tiêu thụ đặc biệt và không đóng góp vào hệ thống quản lý chính thức, bia cỏ tạo ra một thị trường ngầm mà cơ quan chức năng khó kiểm soát. Điều này không chỉ gây mất công bằng trong cạnh tranh mà còn ảnh hưởng đến nguồn thu từ thuế. 

Trước tình trạng bia cỏ tràn lan, các doanh nghiệp bia lớn đã đề xuất một số biện pháp nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực của thuế tiêu thụ đặc biệt. Đại diện Heineken Việt Nam đề nghị chính phủ xem xét lộ trình tăng thuế hợp lý hơn, thay vì tăng mạnh ngay từ năm 2026. Tổng giám đốc Công ty Thương mại Bia Sài Gòn (Satraco, thuộc Sabeco) cũng đề xuất giãn thời gian áp dụng chính sách thuế mới đến năm 2028. 

Ngoài ra, việc tăng cường kiểm soát thị trường bia không chính thống là điều cần thiết. Cơ quan quản lý cần triển khai các biện pháp kiểm tra chặt chẽ hơn đối với nguồn cung bia cỏ, đồng thời nâng cao nhận thức của người tiêu dùng về rủi ro sức khỏe khi sử dụng các sản phẩm không rõ nguồn gốc. Việc khuyến khích các doanh nghiệp sản xuất bia hợp pháp cung cấp các sản phẩm giá cả phù hợp hơn với thu nhập của người dân cũng là một giải pháp để giảm sức hút của bia cỏ. 

>> Heineken, SABECO và loạt doanh nghiệp rượu, bia đồng loạt kiến nghị lùi hiệu lực và giãn lộ trình thực hiện Luật thuế TTĐB