Nếu chống lãng phí thành công như chống tham nhũng, đất nước sẽ vững vàng bước vào kỷ nguyên mới 

Thông điệp mạnh mẽ về chống lãng phí  

Sáng 4/11, phát biểu về tình hình kinh tế - xã hội, đại biểu Quốc hội Mai Thị Phương Hoa (đoàn Nam Định) bày tỏ sự nhất trí với báo cáo của Chính phủ về kết quả thực hiện kế hoạch kinh tế - xã hội năm 2024 và dự kiến năm 2025 với rất nhiều thành tích nổi bật. 

Trong đó, công tác chỉ đạo điều hành của Thủ tướng, các phó thủ tướng đã bám sát thực tiễn, điều hành linh hoạt, có định hướng giải quyết rõ ràng, chỉ rõ trách nhiệm từng cơ quan, tổ chức, cá nhân đã giúp cho công tác này đạt hiệu quả. 

Đại biểu Quốc hội Mai Thị Phương Hoa (đoàn Nam Định). Ảnh: QH

Đại biểu Hoa nhắc lại một số “điểm sáng”, điển hình như GDP ước cả năm đạt 6,8 - 7%, nhiều chỉ tiêu đạt và vượt kế hoạch; tổng chiều dài đường bộ cao tốc cả nước đến nay hơn 2.000 km, đã rút ngắn thời gian hoàn thành cảng hàng không quốc tế Long Thành… 

Bên cạnh kết quả đạt được, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Mai Thị Phương Hoa cũng đề cập đến vấn đề chống lãng phí  trong bộ máy công quyền. Thời gian qua, Đảng và Nhà nước ta đã rất quan tâm đến công tác chống lãng phí. Gần đây nhất, Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực mới được bổ sung nhiệm vụ mới về phòng, chống lãng phí. 

​Đặc biệt, theo bà Hoa, bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm về chống lãng phí đã đánh giá đúng thực trạng, chỉ ra nguyên nhân và đưa ra nhiều giải pháp rất trúng. 

“Có thể nói, đây là một thông điệp mạnh mẽ, sâu sắc, khuyến khích mọi người dân, đặc biệt là cán bộ trong bộ máy công quyền cần xem xét lại cách thức sử dụng và quản lý các nguồn lực trong toàn xã hội”, đại biểu đoàn Nam Định cho hay. 

Theo đại biểu, bài viết của Tổng Bí thư đã đánh giá: “Lãng phí còn diễn ra khá phổ biến, dưới nhiều dạng thức khác nhau, đã và đang gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho phát triển”. 

​Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp, tình trạng này có nhiều nguyên nhân, trong đó, còn một bộ phận cán bộ có tâm lý coi nhẹ việc chống lãng phí ngay trong hoạt động quản lý. 

“Lâu nay, họ chỉ coi lãng phí là hành vi cần phải khắc phục, nhưng chưa đến mức nghiêm trọng, chưa coi lãng phí là hành vi nguy hiểm cho xã hội”, bà Hoa cho hay. 

Bên cạnh đó, theo đại biểu, có một số cán bộ còn quan niệm lãng phí chỉ là việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản của Nhà nước không hiệu quả. Thực tế, còn có lãng phí về cơ hội và thời gian. 

“Một chuyên gia nước ngoài đã nhận định, lãng phí cơ hội và thời gian là sự lãng phí tài sản vô hình lớn nhất của con người. Khi cơ hội và thời gian trôi qua sẽ không bao giờ quay trở lại. Như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhận định: Thủ tục hành chính rườm rà làm lãng phí thời gian của người dân, doanh nghiệp; bệnh sợ trách nhiệm, đùn đẩy công việc sẽ lãng phí cơ hội phát triển của địa phương, đất nước”, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp bày tỏ. 

“Bệnh thành tích”, “tư duy nhiệm kỳ"  

Cũng theo đại biểu, lãng phí còn có nguyên do “bệnh thành tích”, “tư duy nhiệm kỳ”, “tư duy chủ quan” của một số cán bộ, muốn thực hiện những dự án ở địa phương, bộ, ngành mình và trong nhiệm kỳ mình làm lãnh đạo để chứng tỏ năng lực, sự năng động. 

Tuy nhiên, do cách làm nóng vội, sự tính toán chủ quan, sự không tuân thủ đầy đủ các quy trình, thủ tục nên một số dự án đã không đem lại hiệu quả như mong muốn. Vừa qua, một số dự án đã được Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí điểm mặt, chỉ tên là những dẫn chứng cụ thể nhất. 

Tổng Bí thư Tô Lâm và Thủ tướng Phạm Minh Chính tại phiên thảo luận Quốc hội.

​Bên cạnh đó, đại biểu cho rằng, dù chế tài xử lý hành vi lãng phí đã ban hành, nhưng tính răn đe chưa cao. Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí đã quy định trách nhiệm cá nhân, trách nhiệm người đứng đầu, việc xử lý hành vi vi phạm trong việc để xảy ra tình trạng lãng phí. Tuy nhiên, theo đại biểu, các quy định này chủ yếu có tính chất cảnh báo, nhắc nhở. 

Bộ Luật Hình sự có 2 điều đề cập đến các hành vi phạm tội dẫn đến hậu quả lãng phí. Cụ thể, Điều 179, quy định tội thiếu trách nhiệm gây thiệt hại đến tài sản của Nhà nước, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và Điều 219 - Tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí. 

Trên thực tế, các điều luật này ít khi được sử dụng để xử lý hành vi lãng phí mà thường được xử lý bằng các tội danh khác như “Tội vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng”, “Tội vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng”… Với cách xử lý này, mặc dù tội phạm vẫn bị trừng trị nhưng tính răn đe, giáo dục về chống lãng phí chưa cao. 

"Nếu chúng ta chống lãng phí thành công như chống tham nhũng thời gian qua thì đất nước ta nhất định sẽ vững vàng bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình”, bà Mai Thị Phương Hoa cho hay. 

>> Chống lãng phí 50-60 tỷ Euro mỗi năm: Sáng kiến từ nước Đức