Nghịch lý ở cường quốc số 1 thế giới: Thất nghiệp thấp kỷ lục, lương tăng nhưng người dân nợ nhiều, không dám chi tiêu 

Theo CNN, các doanh nghiệp Mỹ  đang cần tuyển hàng triệu nhân sự và tỷ lệ thất nghiệp cũng ở mức thấp. Trên thực tế, tỷ lệ này chưa bao giờ duy trì ở mức thấp lâu như vậy trong nhiều thập kỷ. 

Nhiều người sẽ nghĩ đây là dấu hiệu tốt cho nền kinh tế, vì giai đoạn thất nghiệp  thấp thường gắn liền với mức độ thịnh vượng cao. 

Nhưng hiện tại có rất nhiều cảnh báo nguy hiểm. Chẳng hạn, nhằm trang trải cho cuộc sống, ngày càng có nhiều người dân - đặc biệt là thế hệ gen Z - phải gánh khoản nợ thẻ tín dụng cao đến nỗi các ngân hàng đã ngừng cho họ vay thêm tiền. 

Điều đó dường như tương ứng với nhiều dữ liệu kinh tế gần đây. Không có một tin tức tích cực nào xuất hiện mà không có bằng chứng khác khiến các nhà kinh tế phải đặt câu hỏi. 

Nhà kinh tế trưởng Gregory Daco tại EY cho biết: “Tôi không cho rằng nền kinh tế đang hoạt động ổn định. Nó trông có vẻ hùng mạnh nhưng vẫn có những vấn đề cần quan tâm”. 

Trong khi tình trạng của nền kinh tế khiến các nhà kinh tế phải cân nhắc lời nói của họ thì các ứng cử viên Tổng thống lại nhìn nhận nó theo những hướng khác nhau. 

Tổng thống Joe Biden khẳng định với cử tri rằng nền kinh tế đang bùng nổ và hoạt động rất tốt - mặc dù, như ông thường nói, vẫn còn nhiều việc phải làm. 

Tuy nhiên, theo quan điểm của cựu Tổng thống Donald Trump, “nền kinh tế đang suy thoái” và hoàn toàn hỗn loạn. Tuyên bố được ông đưa ra tại một cuộc vận động tranh cử gần đây ở Wisconsin. 

Các nhà tuyển dụng hiện mở nhiều cơ hội việc làm hơn so với trước đại dịch. Nguồn: Cục Thống kê Lao động Mỹ

Tin tốt  

Dựa trên một số dữ liệu thị trường lao động mới nhất, có thể nói tình trạng hiện tại của nền kinh tế vẫn được đánh giá khá tích cực. 

Hiện tại, Mỹ có đến 8,5 triệu cơ hội việc làm đang trống. Con số này vượt xa thời tiền đại dịch là 1,5 triệu. 

Trong khi đó, số người thất nghiệp chỉ rơi vào khoảng 6,5 triệu. Điều này có nghĩa là người tìm việc sẽ có nhiều lựa chọn hơn. 

Theo dữ liệu của Cục Thống kê Lao động Mỹ, thu nhập trung bình mỗi giờ của người dân nước này tăng hơn 22% so với trước đại dịch. Mặc dù tốc độ tăng lương đã chậm lại nhưng vẫn cao hơn so với lạm phát. 

Đây là tin tốt cho người tiêu dùng vì điều này đồng nghĩa với việc thu nhập của họ sẽ tăng thêm. 

Tỷ lệ thất nghiệp ở Mỹ đang ở mức thấp lịch sử. Nguồn: CNN

Tin xấu  

Mặc dù lạm phát đã hạ nhiệt đáng kể so với mức đỉnh vào mùa hè năm 2022, hành trình tiến tới mục tiêu 2% của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) có vẻ như sẽ kéo dài hơn dự kiến. 

Diễn biến này khiến nhiều quan chức Fed phải ngạc nhiên, bao gồm cả Thống đốc Christopher Waller, người cho rằng nền kinh tế hiện đang ở vị thế tốt để cắt giảm lãi suất. 

Trong bài phát biểu tuần trước, ông bình luận: “Ba tháng đầu năm 2024 đã dội một gáo nước lạnh vào triển vọng này. Dữ liệu về cả lạm phát và hoạt động kinh tế đều nóng hơn dự đoán”. 

Dù vậy, ông cho biết dữ liệu Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 4 cho thấy mức lạm phát giảm nhẹ là “điều đáng hoan nghênh”. 

Lạm phát ở Mỹ đã hạ nhiệt nhiều nhưng vẫn còn dai dẳng. Nguồn: Cục Thống kê Lao động Mỹ

Nhưng đồng thời, theo 2 cuộc khảo sát mới đây của Fed, phần lớn người tiêu dùng tin rằng lạm phát sẽ tăng cao hơn trong năm tới. 

Các nhà phân tích giải thích rằng, khi kỳ vọng về lạm phát tăng, doanh nghiệp cũng sẽ tính toán việc này vào định giá hàng hóa và dịch vụ, dẫn đến lạm phát càng cao hơn. 

Tuy nhiên, ước tính sơ bộ về chi tiêu bán lẻ trong tháng 4 lại yếu hơn nhiều so với dự kiến do người tiêu dùng hạn chế chi tiêu. 

Điều này là tin tốt vì nó ngăn các nhà bán lẻ tăng giá cho người tiêu dùng nếu họ không sẵn sàng chấp nhận chúng. Và đây là điều đã từng xảy ra trước đây. 

Mặt khác, do chi tiêu của người tiêu dùng là một trong những động lực lớn nhất của nền kinh tế Mỹ, nên sự thoái lui cũng có thể gây ra những tác động tiêu cực. 

Bên cạnh đó, chuyên gia Daco cho hay ông coi báo cáo doanh số bán lẻ như một dấu hiệu cho thấy người tiêu dùng “thận trọng hơn một chút nhưng không đồng nghĩa đang tiết kiệm”. Ông cũng lưu ý rằng, nếu chi tiêu bắt đầu giảm hơn nữa, nền kinh tế sẽ chịu tác động tiêu cực. 

Tình trạng nợ   

Vấn đề đáng chú ý nhất hiện nay của nền kinh tế số 1 thế giới là mức nợ chồng chất mà người dân đang phải gánh chịu. 

Một lý do khiến chi tiêu tiêu dùng vẫn duy trì ổn định trong bối cảnh lạm phát với lãi suất đều cao nhất trong hơn 2 thập kỷ là vì người dân tích lũy được số tiền lớn trong đại dịch. 

Tuy nhiên, khoản tiết kiệm này gần như đã “bốc hơi”, dẫn đến nhiều giao dịch bằng thẻ tín dụng không được thanh toán đúng hạn. 

Điều này, kết hợp với thị trường lao động dần hạ nhiệt, đang khiến một số hộ gia đình mắc nợ nhiều hơn và rơi vào tình trạng nợ xấu nghiêm trọng, nghĩa là trễ thanh toán hơn 90 ngày. 

Dữ liệu gần đây của Fed tại New York chỉ ra tỷ lệ chậm thanh toán dư nợ thẻ tín dụng hiện lên cao nhất kể từ năm 2012. 

Người dân Mỹ đang phải gánh khoản nợ thẻ tín dụng kỷ lục. Nguồn: Cục Thống kê Lao động Mỹ

Giáo sư kinh tế và tài chính Sung Won Sohn của Đại học Loyola Marymount, đồng thời là nhà kinh tế trưởng của SS Economics, nhận xét: “Mức nợ tiêu dùng và tỷ lệ nợ quá hạn ngày càng tăng, nếu tiếp tục, không chỉ là vấn đề của từng cá nhân. Nó đòi hỏi sự chú ý từ các nhà hoạch định chính sách kinh tế”. 

Ông nhấn mạnh, khi thu nhập dồn vào việc trả nợ nhiều hơn, người tiêu dùng sẽ phải giảm chi tiêu cho việc mua sắm khác. 

Thêm vào đó, tỷ lệ nợ xấu gia tăng có thể buộc các ngân hàng và những dịch vụ khác giảm cho vay các khoản rủi ro hoặc tính lãi suất cao hơn. 

Cuối cùng, những tác động này khi kết hợp với nhau “sẽ góp phần làm giảm tốc độ tăng trưởng của kinh tế trên diện rộng hoặc thậm chí là suy thoái”. 

>> Dòng vốn ngoại cạn kiệt, khủng hoảng BĐS ở nền kinh tế số 1 châu Âu ngày càng trầm trọng