Nhà máy thủy điện cổ nhất Việt Nam gần 80 tuổi, kiến trúc như biệt thự, là công trình duy nhất sở hữu đập tràn xây bằng đá chẻ 

Theo Địa chí Đà Lạt, thủy điện Ankroet là “nhà máy thủy điện đầu tiên của Việt Nam được khởi công vào tháng 10/1942 và khánh thành vào năm 1945”, chính thức phát điện năm 1946. Đây cũng là nhà máy thủy điện đầu tiên của Đông Dương. Nhà máy nằm sâu trong thung lũng Dan Kia - Suối Vàng, giữa rừng thông, cách TP Đà Lạt (tỉnh Lâm Đồng) khoảng 15km. 

Ảnh: Báo VnExpress.

Nằm ẩn mình ở chốn thâm sơn cùng cốc, thủy điện Ankroet có kiến trúc hài hòa với thiên nhiên, tổng thể công trình trông như biệt thự nghỉ dưỡng chứ không mang dáng dấp của công xưởng. Hầu hết hạng mục công trình được xây dựng bằng đá chẻ và liên kết bằng mạch vữa. Lối vào thủy điện Ankroet rợp bóng cây với những chiếc cầu nhỏ. 

Công trình do người Pháp thiết kế với những vật liệu quen thuộc thường thấy ở các biệt thự cổ. Mái ngói đỏ có độ dốc lớn mang dáng dấp của nhà rông Tây Nguyên. Toàn bộ công trình được xây dựng thủ công, chủ yếu là dùng sức người. Ngoài xây dựng thủ công bằng đá chẻ, công phu nhất chính là đường hầm xuyên núi dài tới hơn 500m. 

Cách nhà máy thủy điện Ankroet khoảng 5 km là hệ thống đập tự tràn với dung tích hồ chứa một triệu m3 nước. Quá trình ngăn dòng đã tạo nên hồ Suối Vàng thơ mộng giữa rừng thông. Đập Ankroet là đập tự tràn xây bằng đá chẻ dài 97 m, cao hơn 10 m. Loại đá xây đập và nhà máy đều khai thác ở địa phương. Hiện Ankroet là thủy điện duy nhất ở Việt Nam có đập tràn xây bằng đá chẻ. 

Ảnh: Báo VnExpress.

Công suất thiết kế ban đầu của nhà máy thủy điện Ankroet chỉ 600kW, nhỏ hơn nhiều so với những thủy điện hạng trung hiện nay, nhiệm vụ chính là cung cấp điện cho đô thị Đà Lạt khi đó. Năm 1960, để phục vụ cho việc xây dựng thủy điện Đa Nhim, Ankroet đã nâng công suất lên 3.100 kW. Hiện, công suất của nhà máy là 4.400 kW. Cùng với nâng công suất, hệ thống cũ của nhà máy cũng được thay thế bởi các thiết bị hiện đại, tân tiến, tự động. Dù đã trải qua nhiều lần cải tạo, nhưng thủy điện cổ nhất Việt Nam vẫn giữ được vẻ ngoài cổ kính, hài hòa với thiên nhiên. 

Ngoài ra, một trong 2 tổ máy trước đây của thủy điện Ankroet đã được đưa ra Hà Nội để trưng bày tại Nhà truyền thống của Tập đoàn Điện lực Việt Nam, một tổ máy khác được trưng bày tại khuôn viên của nhà máy để giới thiệu với du khách đồng thời làm kỷ niệm. 

Đập tràn của nhà máy thủy điện Ankoret. Ảnh: Báo Dân Việt.

Năm 2004, Nhà máy thủy điện Ankroet đã được trung tâm sách kỷ lục Việt Nam công nhận là nhà máy thủy điện đầu tiên tại Việt Nam. Tuy nhiên, đây còn được biết đến là nhà máy thủy điện đầu tiên trên toàn cõi Đông Dương. 

Hiện nay, thủy điện Ankroet không còn giữ vai trò quan trọng trong việc cung cấp điện như trước song đây là công trình thủy điện có nhiều yếu tố cốt lõi có giá trị về lịch sử, kỹ thuật xây dựng, công nghệ và kiến trúc cảnh quan. Nhà máy Thủy điện Ankroet là địa điểm thu hút du khách thập phương lui tới với cả ngàn lượt du khách đến tham quan mỗi năm. 

Bên cạnh đó, môi trường sinh thái của khu vực cũng là điểm nhấn đáng chú ý với phong cảnh hữu tình lại hài hòa với thiên nhiên nên nhiều du khách còn chọn nơi đây để thực hiện những chuyến dã ngoại đáng nhớ của mình. Vào những ngày đẹp trời, có thể dễ dàng bắt gặp rất nhiều cặp đôi đến đây để lư lại những tấm ảnh cưới.