Thành phố lớn thứ 3 Việt Nam đề xuất công nhận ngôi đền cổ thuộc Ngũ linh từ là di tích quốc gia
Ngôi đền là một di tích cổ còn lưu giữ nhiều di vật bằng đá có niên đại từ thế kỷ 17, 18 như: voi đá, bát hương đá, cột đá, nhang án đá...
Theo Báo Kinh tế đô thị, đền Bì nằm tại xã Đoàn Lập, huyện Tiên Lãng, TP Hải Phòng, là nơi thờ vị tướng lừng danh đã góp công lớn trong chiến thắng nhà Tống trên sông Bạch Đằng năm 981 dưới thời vua Lê Hoàn. Sau chiến thắng lịch sử, vị tướng được triều đình sắc phong danh hiệu "Bạt Hải Long Vương " và nhân dân lập đền thờ để tưởng nhớ công lao to lớn của ông.
Ngũ linh từ là hệ thống năm ngôi đền linh thiêng tại huyện Tiên Lãng, với đền Bì và đền Canh Sơn nổi bật nhất tại xã Đoàn Lập. Đền Canh Sơn thu hút sự chú ý nhờ kiến trúc đá độc đáo, trong khi đền Bì nổi tiếng với những câu chuyện huyền bí gắn liền với một vị tướng tài ba của triều đại Lê Hoàn.
Theo tài liệu cổ quý giá "Ngọc phả cổ lục: Tiền Lê Đại Hành vương công thần nhất vị Đại vương", soạn năm 1572 bởi Hàn lâm Lễ viện thần Nguyễn Bính, vị thần được thờ trong đền Bì chính là võ tướng xuất sắc, người đã được vua Lê Hoàn phong làm Đô chỉ huy sứ Đại tướng quân.
Bạt Hải Long Vương, tên húy là Hải, sinh ra tại Long Biên (nay thuộc Hà Nội). Theo truyền thuyết, mẹ ông - nàng Đào Phương - nổi tiếng với nhan sắc tuyệt trần, đã hạ sinh ông sau một sự kiện kỳ lạ tại bến sông Hồng. Từ nhỏ, ông đã bộc lộ diện mạo khôi ngô và trí tuệ hơn người, báo hiệu một tương lai xuất chúng.
Lớn lên, ông trở thành người văn võ song toàn, được vua Lê Hoàn phong làm Đô chỉ huy sứ Đại tướng quân. Trong cuộc kháng chiến chống nhà Tống năm 981, ông dẫn đầu đội quân thủy bộ, góp phần quan trọng vào chiến thắng lịch sử trên sông Bạch Đằng. Sau chiến thắng, ông được ban thưởng đất tại trấn Hải Dương, nơi ông tiếp tục cống hiến bằng việc hướng dẫn dân làng phát triển nông nghiệp và giáo hóa đời sống.
Sau khi ông qua đời, triều đình sắc phong danh hiệu Bạt Hải Long Vương và cho xây dựng đền thờ trên gò đất cao - gò Bì. Đền hướng Bắc, phía trước là đầm Bì rộng lớn, nơi vừa tạo cảnh quan hữu tình vừa là địa điểm tổ chức lễ hội đua thuyền rồng cầu mưa, nét văn hóa độc đáo của địa phương.
Người dân nơi đây vẫn lưu truyền câu ca: “Lụt lội thì tháo cống Đôi/Trời làm hạn hán thì bơi đầm Bì”. Câu ca thể hiện sự gắn bó sâu sắc giữa cộng đồng và vị thần linh thiêng được thờ tại đền Bì.
Năm 2011, đền Bì được UBND TP Hải Phòng công nhận là Di tích Lịch sử - Văn hóa cấp TP. Đến năm 2017, nhờ sự hỗ trợ của một doanh nghiệp, đền được trùng tu và mở rộng trên khuôn viên hơn 2.000m². Dự án bao gồm nhiều hạng mục quan trọng như đền chính, cổng, nhà khách, nhà bia và sân đền, góp phần bảo tồn di sản văn hóa quý báu này.
Đền Bì được xây dựng theo kiểu chữ "Đinh", bao gồm hai phần chính là tòa bái đường và hậu cung. Tòa bái đường gồm năm gian, với gian giữa đặt ban thờ chính. Kết cấu chịu lực của tòa được thiết kế với sáu bộ vì, kết cấu kiểu vì chồng rường giá chiêng - nét đặc trưng trong kiến trúc cổ truyền thống. Hậu cung gồm hai gian, nối liền với tiền tế, tạo nên sự hài hòa và vững chắc cho toàn bộ kiến trúc.
Theo Báo Lao Động, đoàn công tác của TP Hải Phòng và huyện Tiên Lãng đã tiến hành khảo sát tại đền Bì để hoàn thiện hồ sơ đề xuất công nhận di tích này là di tích cấp quốc gia . Đây là niềm mong mỏi lâu dài của người dân địa phương, nhằm bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của di tích, đồng thời thu hút thêm du khách từ khắp nơi.
Việc khôi phục giá trị di tích và giá trị nguyên bản của hội bơi đầm Bì không chỉ góp phần bảo tồn những nét văn hóa đặc sắc mà còn tạo cơ hội phát triển du lịch và dịch vụ, thúc đẩy sự phát triển kinh tế cho địa phương.
Trên cơ sở nghiên cứu các di tích tín ngưỡng quan trọng như đền Bì, đền Canh Sơn, đình Tử Đôi, Trần tộc đường, cùng với các di tích khác trong huyện Tiên Lãng, các cơ quan chức năng có thể xây dựng một tuyến tham quan du lịch, gắn kết các di tích này thành một tuyến du lịch tâm linh. Việc này không chỉ tôn vinh những giá trị lịch sử, văn hóa đặc sắc mà còn thu hút du khách thập phương, thúc đẩy ngành du lịch và tạo ra cơ hội việc làm cho người dân địa phương. Đồng thời, việc phát triển du lịch gắn với bảo tồn di sản sẽ giúp nâng cao ý thức cộng đồng về việc giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống.
