Thu thuế từ hoạt động TMĐT: Đạt hơn 78.000 tỷ đồng trong 7 tháng đầu năm nhưng chưa xứng với tiềm năng 

Mới đây, buổi tọa đàm về "Tăng cường hiệu quả quản lý thuế đối với thương mại điện tử" do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức, đã đưa ra nhiều thảo luận đáng chú ý từ các chuyên gia trong ngành. 

Buổi tọa đàm quy tụ các chuyên gia như bà Nguyễn Thị Lan Anh, Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế doanh nghiệp nhỏ và vừa và hộ kinh doanh cá nhân thuộc Tổng cục Thuế; bà Lại Việt Anh, Phó Cục trưởng Cục TMĐT và Kinh tế số, Bộ Công Thương; ông Trần Minh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Kinh tế số và Xã hội số, Bộ Thông tin và Truyền thông; và TS. Trần Mạnh Nam, Giám đốc Khối Doanh nghiệp của VNPAY. Các chuyên gia đã đưa ra các nhận định và giải pháp về việc quản lý thuế đối với các hoạt động kinh doanh trên nền tảng số. 

Tọa đàm về 'Tăng cường hiệu quả quản lý thuế đối với thương mại điện tử' - Ảnh VGP/Nhật Bắc.

Tăng trưởng vượt bậc nhưng thách thức đi kèm  

Theo số liệu từ Tổng cục Thuế , doanh thu thuế từ TMĐT tại Việt Nam đã tăng đều qua các năm, với mức thu đạt 83.000 tỷ đồng vào năm 2022, 97.000 tỷ đồng vào năm 2023 và chỉ trong 7 tháng đầu năm 2024 đã thu về hơn 78.000 tỷ đồng. Đặc biệt, con số này không chỉ đến từ các doanh nghiệp nội địa mà còn từ các nền tảng quốc tế như Google, Facebook, Amazon. 

Tuy nhiên, như PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, chuyên gia kinh tế, nhận định: “Việc thu thuế từ các ông lớn như Google, Amazon… vẫn còn chưa tương xứng với doanh thu khổng lồ của họ trên thị trường Việt Nam”. 

PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh phát biểu tại tọa đàm - Ảnh VGP/Nhật Bắc

Những dữ liệu này cho thấy, mặc dù thương mại điện tử đã trở thành động lực quan trọng trong nền kinh tế số, nhưng cơ chế quản lý và thu thuế chưa bắt kịp tốc độ phát triển của thị trường. Đây là lý do tại sao các giải pháp mạnh mẽ hơn về thuế đang được triển khai. 

Bà Nguyễn Thị Lan Anh đã nhấn mạnh rằng Tổng cục Thuế đã đưa ra 6 giải pháp lớn nhằm tối ưu hóa công tác quản lý thuế, trong đó bao gồm việc cung cấp dịch vụ thuế điện tử, xây dựng cơ sở dữ liệu lớn (Big Data) về TMĐT và phối hợp chặt chẽ với các sàn giao dịch TMĐT để khấu trừ, khai và nộp thuế thay cho các cá nhân kinh doanh. Một điểm đáng chú ý là việc áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong việc quản lý rủi ro thuế, nhằm tăng cường hiệu quả giám sát các giao dịch trực tuyến. 

Theo bà Lan Anh, việc yêu cầu các sàn giao dịch TMĐT  nắm giữ và chia sẻ đầy đủ thông tin về người mua, người bán, doanh thu và chi phí sẽ là yếu tố mấu chốt giúp cơ quan thuế nắm bắt được toàn bộ quá trình giao dịch. Mô hình này không chỉ giảm gánh nặng tuân thủ đối với cá nhân mà còn giảm đáng kể chi phí hành chính. 

Bà Nguyễn Thị Lan Anh, Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế DNNVV và hộ kinh doanh cá nhân thuộc Tổng cục Thuế - Ảnh VGP/Nhật Bắc

Áp dụng công nghệ vào quản lý: Bước đột phá quan trọng  

Bên cạnh việc đồng bộ cơ sở dữ liệu, ông Trần Minh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Kinh tế số và Xã hội số, Bộ Thông tin và Truyền thông, cho biết, việc ứng dụng các công nghệ hiện đại như blockchain và dữ liệu lớn (Big Data)  sẽ giúp sàng lọc và giám sát các giao dịch TMĐT một cách hiệu quả hơn. Đây là những công cụ giúp phát hiện ra các hành vi vi phạm pháp luật hoặc trốn thuế trong quá trình kinh doanh qua nền tảng số. 

Tuy nhiên, một trong những thách thức lớn hiện nay là việc kiểm soát các giao dịch xuyên biên giới. Ông Tuấn chia sẻ: “Chúng ta cần một hệ thống cơ sở dữ liệu liên thông giữa các bộ, ngành, để có thể theo dõi dòng tiền và hoạt động của các tổ chức quốc tế đang kinh doanh tại Việt Nam”. Điều này cho thấy nhu cầu về một khung pháp lý mạnh mẽ hơn để đối phó với các doanh nghiệp quốc tế đang hoạt động mà không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế. 

Đối với doanh nghiệp, thách thức không chỉ nằm ở việc tuân thủ các chính sách thuế mới mà còn ở việc tích hợp công nghệ để quản lý các giao dịch của mình. TS. Trần Mạnh Nam, Giám đốc Khối Doanh nghiệp của VNPAY, chia sẻ rằng việc áp dụng các giải pháp thanh toán an toàn và bảo mật thông tin đang là yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh giao dịch TMĐT bùng nổ. Theo ông Nam: “Chúng tôi thường xuyên thuê các đơn vị tư vấn để đánh giá hệ thống thông tin của VNPAY nhằm đảm bảo tính an toàn và bảo mật cho người dùng”. 

Người tiêu dùng cũng sẽ được hưởng lợi từ việc triển khai hóa đơn điện tử đầy đủ trong các giao dịch TMĐT. Bà Lại Việt Anh nhấn mạnh rằng hóa đơn điện tử không chỉ giúp người mua hàng có thể kiểm tra nguồn gốc sản phẩm mà còn góp phần tạo ra một thị trường cạnh tranh lành mạnh hơn, giúp ngăn chặn hàng giả, hàng nhái trên các sàn giao dịch. 

Sự phát triển nhanh chóng của TMĐT đã mang lại nhiều lợi ích kinh tế, nhưng cũng đồng thời tạo ra những thách thức lớn về quản lý thuế. Việc áp dụng các giải pháp công nghệ và cơ chế quản lý rủi ro mới sẽ giúp Việt Nam giảm thiểu thất thu thuế trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, để thực sự hiệu quả, việc phối hợp chặt chẽ giữa các Bộ, ngành và việc hoàn thiện khung pháp lý là điều không thể thiếu. 

Thương mại điện tử là một mảnh đất màu mỡ, nhưng để khai thác hiệu quả, cần có những chính sách phù hợp, kết hợp với sự phát triển của cơ sở hạ tầng công nghệ, đảm bảo cả Nhà nước và doanh nghiệp đều có thể hưởng lợi từ sự phát triển này. 

>> VCCI kiến nghị về cải cách thủ tục hành chính: Lời giải cho tăng trưởng năng suất