VCCI kiến nghị về cải cách thủ tục hành chính: Lời giải cho tăng trưởng năng suất 

Cải cách thủ tục hành chính  là một trong những yếu tố quan trọng trong việc cải thiện môi trường kinh doanh. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cạnh tranh gay gắt, một hệ thống thủ tục hành chính rườm rà sẽ tạo ra những rào cản lớn đối với doanh nghiệp, làm giảm khả năng cạnh tranh quốc tế và tăng chi phí hoạt động. Khi chi phí giao dịch càng cao, hoạt động kinh doanh càng khó phát triển, làm giảm hiệu quả phân bổ tài nguyên và kìm hãm sự phát triển kinh tế. 

Nghị quyết 68/NQ-CP và cuộc cách mạng về thủ tục hành chính  

Nghị quyết 68/NQ-CP của Chính phủ giai đoạn 2020-2025, tập trung vào việc cắt giảm và đơn giản hóa các quy định liên quan đến hoạt động kinh doanh. Liên đoàn Công nghiệp và Thương mại Việt Nam (VCCI)  đã ghi nhận rằng dự thảo báo cáo đã phản ánh khá toàn diện các khía cạnh này, đồng thời chỉ ra những vấn đề tồn đọng trong quá trình triển khai. Tuy nhiên, VCCI cho rằng dự thảo cần có những cải tiến cụ thể hơn để đáp ứng tốt hơn yêu cầu thực tiễn của doanh nghiệp. 

Trong báo cáo góp ý của VCCI, việc tập trung đơn giản hóa các văn bản pháp luật ở cấp thông tư và nghị định chiếm tỷ lệ lớn (97%) là một bước tiến. Tuy nhiên, VCCI lưu ý rằng, nếu không có những cải cách sâu rộng ở cấp luật (chỉ chiếm 3%), việc cắt giảm thủ tục ở cấp dưới sẽ không mang tính đột phá. Đây là một dấu hiệu cho thấy việc cải cách chủ yếu vẫn diễn ra ở tầng thấp, chưa có sự đột phá mạnh mẽ về thay đổi hệ thống luật pháp vốn là cốt lõi trong việc quản lý kinh doanh. 

Sự thay đổi ở cấp độ luật pháp có vai trò quyết định đối với hành vi kinh tế của các doanh nghiệp, vì các khung pháp lý là nền tảng cho các quyết định về đầu tư và chiến lược dài hạn. Cải cách sâu rộng ở cấp độ này sẽ giúp giảm thiểu rủi ro, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển. Trong khi việc đơn giản hóa thủ tục hành chính giúp giảm gánh nặng về mặt thời gian và chi phí, nếu không có cải cách mang tính đột phá ở cấp luật, những thay đổi này chỉ mang tính bề mặt và không tạo ra sự khác biệt lớn về năng suất và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. 

Đánh giá giữa kỳ Chương trình Cải cách 2020-2025: Những điểm đáng chú ý  

Trong bối cảnh Chương trình Cải cách 2020-2025, VCCI đã chỉ ra rằng việc xác định các ngành nghề kinh doanh có điều kiện theo Luật Đầu tư hiện hành vẫn còn nhiều bất cập. Với danh mục lên đến 227 ngành nghề bị kiểm soát chặt chẽ, doanh nghiệp tư nhân có thể bị hạn chế tiếp cận các ngành nghề mới, gây cản trở sự đa dạng hóa kinh tế và làm giảm động lực đầu tư. Việc quy định quá nhiều ngành nghề trong danh mục này có thể làm giảm động lực và cơ hội đầu tư của doanh nghiệp, đặc biệt là trong các lĩnh vực mới và tiềm năng. Điều này không chỉ gây khó khăn cho việc thu hút đầu tư mà còn làm hạn chế sự đa dạng hóa của nền kinh tế. 

Ngoài ra, VCCI cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc áp dụng các biện pháp kiểm tra, giám sát sau khi cấp phép thay vì chỉ kiểm tra trước. Điều này có thể giúp giảm bớt áp lực về thời gian và chi phí cho doanh nghiệp, từ đó tạo ra điều kiện thuận lợi cho sự phát triển. Tuy nhiên, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý để đảm bảo rằng các biện pháp giám sát sau đó không bị lơ là, dẫn đến những rủi ro tiềm ẩn cho nền kinh tế, đặc biệt là trong các lĩnh vực nhạy cảm như tài chính, bất động sản và dịch vụ công. 

Đơn giản hóa thủ tục và quản lý rủi ro: Cân bằng cần thiết  

Một trong những mối quan ngại lớn của VCCI là việc đơn giản hóa thủ tục hành chính, đặc biệt là trong lĩnh vực cấp phép kinh doanh, có thể dẫn đến sự lỏng lẻo trong quản lý rủi ro. Khi có quá nhiều sự đơn giản hóa trong quy trình cấp phép và kiểm soát, cơ quan quản lý có thể thiếu thông tin đầy đủ về các doanh nghiệp, dẫn đến việc không phát hiện kịp thời các hành vi gian lận hoặc sai phạm. Điều này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sự ổn định của toàn bộ nền kinh tế. 

VCCI cho rằng, mặc dù những nỗ lực cải cách, như giảm số lượng hồ sơ, thời gian xử lý hay tăng cường ứng dụng công nghệ số trong giải quyết TTHC là đáng khích lệ, song vẫn cần có những cải cách sâu hơn và toàn diện hơn. Thay vì chỉ giảm thời gian xử lý hồ sơ từ 5 ngày xuống 3 ngày, nên loại bỏ hoàn toàn những thủ tục không cần thiết, như việc cấp chứng chỉ hành nghề trong một số lĩnh vực không ảnh hưởng lớn đến an toàn xã hội, ví dụ như tu bổ di tích. 

Ngoài ra, việc quá tập trung vào các biện pháp đơn giản hóa mà bỏ qua yếu tố cải cách sâu rộng sẽ chỉ mang tính tạm thời. Nếu chỉ dừng lại ở những cải cách bề mặt, nền kinh tế có thể rơi vào tình trạng kém phát triển bền vững. Cụ thể, doanh nghiệp có thể bị hấp dẫn bởi những lợi ích ngắn hạn từ các thủ tục đơn giản hơn, nhưng về lâu dài, khi các vấn đề rủi ro tích tụ, nền kinh tế có thể đối mặt với các khủng hoảng không lường trước. 

Các kiến nghị từ VCCI đưa ra một cái nhìn toàn diện về những hạn chế của quá trình cải cách thủ tục hành chính hiện nay và nhấn mạnh sự cần thiết của các giải pháp mang tính hệ thống và dài hạn. Điều này đòi hỏi một lộ trình cải cách rõ ràng, đồng bộ và minh bạch, với mục tiêu cuối cùng là tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi, an toàn và bền vững. 

>> Làm thế nào để doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu?