Thương chiến Mỹ - Trung bùng nổ lần 2: Cơ hội nào cho Việt Nam trở thành ‘bến đỗ’ mới? 

Việt Nam – Ngôi sao sáng trong chuỗi cung ứng toàn cầu  

Theo báo cáo của Công ty Cổ phần Chứng khoán ACB (ACBS), trong bối cảnh thương chiến Mỹ - Trung , Việt Nam đã ghi nhận những bước tiến vượt bậc về xuất khẩu. Từ năm 2018 đến 2023, Việt Nam nằm trong top 5 quốc gia có thặng dư thương mại lớn nhất với Mỹ, đạt gần 18 tỷ USD vào năm 2023. Đây là kết quả từ làn sóng dịch chuyển sản xuất từ Trung Quốc sang Việt Nam​. 

Việt Nam vươn lên trong top 5 quốc gia có thặng dư thương mại lớn nhất với Mỹ. Nguồn: Báo cáo ACBS, số liệu từ Bloomberg và Hải quan Việt Nam.

Các ngành dệt may, đồ gỗ tiếp tục là điểm sáng. Năm 2024, tỷ trọng xuất khẩu dệt may của Việt Nam sang Mỹ đã tăng lên 30,1% so với 18,4% năm 2020, trong khi tỷ trọng đồ gỗ đạt 45,4%​. Đây không chỉ phản ánh sức hấp dẫn của Việt Nam mà còn khẳng định vai trò ngày càng lớn trong chuỗi cung ứng toàn cầu. 

Tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu và thặng dư thương mại Việt Nam - Mỹ qua các năm. Nguồn: Bloomberg, Hải quan Việt Nam.

Tuy nhiên, ACBS cũng nhấn mạnh rằng mức độ hưởng lợi trong giai đoạn này không mạnh mẽ như thương chiến lần 1. Lý do là các doanh nghiệp Mỹ đã kịp điều chỉnh chiến lược, trong khi tốc độ dịch chuyển chuỗi cung ứng cũng chậm lại. 

Áp lực tỷ giá và lãi suất: Thử thách không nhỏ  

Dù có nhiều tiềm năng, Việt Nam vẫn đối mặt với những khó khăn lớn. Theo ACBS, tỷ giá USD/VND dự kiến tăng tới 5% vào năm 2025, một phần do đồng USD mạnh lên và chính sách phá giá CNY từ Trung Quốc. Điều này sẽ làm tăng chi phí nhập khẩu nguyên liệu đầu vào, đặc biệt khi Việt Nam vẫn phụ thuộc nhiều vào nguồn cung từ Trung Quốc​. 

Biến động tỷ giá USD/VND qua các giai đoạn 2022-2024. Nguồn: Bloomberg, ACBS.

Áp lực từ lãi suất cũng không kém phần nghiêm trọng. Báo cáo từ ACBS dự đoán rằng lãi suất điều hành của NHNN sẽ tăng thêm 0,25% trong năm 2024 để kiềm chế lạm phát và ổn định tỷ giá. Tuy nhiên, điều này sẽ làm tăng chi phí vay vốn, đẩy doanh nghiệp vào tình thế khó khăn trong việc duy trì sức cạnh tranh​. 

Cải thiện hạ tầng và năng suất lao động: Chìa khóa cho sự bền vững  

Việt Nam đang phải đối mặt với thách thức từ chất lượng hạ tầng. Hệ thống logistics  chưa đáp ứng được yêu cầu, với các cảng lớn như Cát Lái thường xuyên quá tải. Việt Nam hiện xếp hạng 39 toàn cầu về chất lượng hạ tầng, thấp hơn nhiều so với các đối thủ cạnh tranh như Thái Lan hay Malaysia​. 

Thêm vào đó, năng suất lao động tại Việt Nam tăng trưởng không theo kịp với chi phí lao động. Mức tăng chi phí lao động trung bình 6,5% mỗi năm, trong khi năng suất lao động chỉ tăng 4%. Điều này làm giảm lợi thế cạnh tranh của Việt Nam và đòi hỏi sự đầu tư mạnh mẽ vào giáo dục, đào tạo​. 

Thương chiến Mỹ - Trung lần 2 đã mở ra một cánh cửa lớn cho Việt Nam, nhưng việc tận dụng cơ hội này không hề dễ dàng. Chỉ khi giải quyết được các vấn đề về hạ tầng, năng suất lao động, tỷ giá và lãi suất, Việt Nam mới có thể thực sự khẳng định vai trò là “bến đỗ” mới của nền kinh tế toàn cầu. Đây không chỉ là thách thức mà còn là bài toán dài hạn mà Việt Nam cần giải để bước lên tầm cao mới trong chuỗi cung ứng thế giới. 

>> Những ngành hưởng lợi lớn từ chuyển mình kinh tế Việt Nam năm 2025