Tỉnh nhiều lần thay đổi địa giới hành chính với dân số thấp bậc nhất Việt Nam dự kiến sẽ giữ nguyên sau sáp nhập
Tỉnh này đã từng nhiều lần thay đổi địa giới hành chính trong lịch sử và hiện đang có diện tích gấp hơn 4 lần TP. HCM được đề xuất giữ nguyên hiện trạng sau sắp xếp đơn vị hành chính.
Bộ Nội vụ mới đây đã hoàn tất Dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về sắp xếp đơn vị hành chính cùng tờ trình kèm theo để chuyển Bộ Tư pháp thẩm định.
Theo như tờ trình Dự thảo Nghị quyết về sắp xếp đơn vị hành chính, 11 tỉnh/thành trên cả nước được đề xuất giữ nguyên hiện trạng sau sắp xếp và 51 tỉnh/thành còn lại được đề xuất sáp nhập sau sắp xếp đơn vị hành chính.
>> Tỉnh có nhiều TP nhất Việt Nam, 7 năm đứng TOP đầu PCI dự kiến giữ nguyên hiện trạng sau sáp nhập
Cụ thể, 11 tỉnh/thành được đề xuất giữ nguyên hiện trạng bao gồm: TP. Hà Nội, TP. Huế, Điện Biên, Lai Châu, Sơn La, Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh.
52 địa phương còn lại trên cả nước thuộc diện phải sắp xếp trong đó bao gồm cả 4 TP trực thuộc Trung ương gồm: TP. HCM, Đà Nẵng, Hải Phòng, Cần Thơ.
Liên quan đến tiêu chí xác định đơn vị hành chính thực hiện sắp xếp, sáp nhập, tờ trình của Chính phủ cho biết gồm 6 tiêu chí đã được Bộ Chính trị thống nhất.
Theo đó, các tiêu chí gồm: Diện tích tự nhiên; quy mô dân số; tiêu chí về lịch sử, truyền thống, văn hóa, tôn giáo, dân tộc; tiêu chí về địa kinh tế, gồm tiêu chí về địa lý, quy mô và trình độ phát triển kinh tế. Hai tiêu chí còn lại gồm tiêu chí về địa chính trị và tiêu chí về quốc phòng, an ninh.
Trong số các tỉnh được đề xuất giữ nguyên hiện trạng có tỉnh Lai Châu.
Lai Châu là tỉnh nằm ở khu vực phía Tây Bắc của Việt Nam, có vị trí địa lý quan trọng khi giáp với Trung Quốc ở phía Bắc; Điện Biên ở phía Tây; Lào Cai ở phía Đông và Yên Bái, Sơn La ở phía Nam.
Địa phương có địa hình chủ yếu là đồi núi cao, hiểm trở với nhiều sông suối và thung lũng.
Với diện tích 9.069km2, Lai Châu là tỉnh đứng thứ 10 cả nước, cao gấp khoảng 4,5 lần diện tích TP. HCM (hơn 2.095km2) nhưng dân số Lai Châu chỉ có 494.626 người (năm 2024) là tỉnh có dân số thấp nhất bậc nhất Việt Nam (dân số của Bắc Kạn là 326.500 người - thấp nhất cả nước), chỉ bằng 5% dân số TP. HCM (hơn 9 triệu người).
Lai Châu hiện có 8 đơn vị hành chính trực thuộc gồm TP. Lai Châu và các huyện: Mường Tè, Nậm Nhùn, Sìn Hồ, Tam Đường, Phong Thổ, Tân Uyên, Than Uyên; 106 đơn vị hành chính cấp xã (94 xã, 05 phường và 07 thị trấn).
Tính đến hết năm 2024, theo như báo cáo số 8677/BC-BNV của Bộ Nội vụ về tình hình và kết quả thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2025, Lai Châu là một trong số những địa phương chưa quyết liệt trong quá trình thực hiện, chưa gửi đúng tiến độ hồ sơ đề án theo yêu cầu, kế hoạch đã đề ra.
Cụ thể, tỉnh này đã xây dựng Phương án tổng thể thực hiện sắp xếp đối với 3 đơn vị hành chính cấp huyện và 2 đơn vị hành chính cấp xã, nhưng sau đó tỉnh đã có đề nghị chưa thực hiện sắp xếp.
Theo như kết quả rà soát của Bộ Lao động - Thương Binh và Xã hội (Bộ Nội vụ hiện nay) cho thấy, tỉnh Lai Châu là một trong 4 tỉnh có tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo cao nhất cả nước.
Lai Châu ngày nay cũng là tỉnh đã trải qua nhiều lần thay đổi địa giới hành chính trong quá khứ.
Theo Cổng thông tin điện tử tỉnh Lai Châu, tỉnh Lai Châu trước đây nằm ở vùng Tây Bắc Việt Nam, với trung tâm hành chính đặt tại thị xã Điện Biên Phủ, cách Hà Nội 502km theo tuyến Quốc lộ 6. Về địa giới hành chính, tỉnh giáp Lào Cai ở phía đông bắc, Sơn La ở phía đông nam, hai tỉnh Luông Pha Băng và Phong Sa Lỳ của Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào ở phía tây nam và tây bắc, trong khi phía bắc tiếp giáp với tỉnh Vân Nam, Trung Quốc.
Khu vực này là nơi cư trú sớm của con người. Vào năm 1909, Toàn quyền Đông Dương đã ban hành nghị định thành lập tỉnh Lai Châu, gồm Đạo Lai (bao gồm châu Lai, châu Quỳnh Nhai và phủ Luân Châu) cùng với châu Điện Biên và phủ Tuần Giáo, khi đó dân số khoảng 40.000 người. Đây là dấu mốc đầu tiên xác lập tên gọi Lai Châu với tư cách một đơn vị hành chính cấp tỉnh.
Đến năm 1948, Lai Châu và Sơn La được hợp nhất thành tỉnh Sơn Lai. Tuy nhiên, ngày 12/1/1952, Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị định số 145-TTg, khôi phục lại hai tỉnh riêng biệt là Lai Châu và Sơn La.
Năm 1953, nhằm củng cố căn cứ địa chiến lược vùng Tây Bắc vừa được giải phóng, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh thành lập Khu Tây Bắc, gồm các tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Sơn La, Lai Châu, tách khỏi Liên khu Việt Bắc. Trong thời gian này, huyện Thuận Châu được điều chuyển từ Sơn La sang Lai Châu.
Ngày 7/5/1954, Chiến dịch Điện Biên Phủ kết thúc thắng lợi, vùng đất Lai Châu được hoàn toàn giải phóng, góp phần lập lại hòa bình tại miền Bắc.
Tám năm sau, vào năm 1962, ba tỉnh trong Khu Tây Bắc được tái lập gồm: Lai Châu, Nghĩa Lộ và Sơn La. Khi đó, tỉnh Lai Châu bao gồm 7 huyện: Điện Biên, Tuần Giáo, Tủa Chùa, Mường Tè, Mường Lay, Phong Thổ, Sìn Hồ và thị trấn Lai Châu.
Từ ngày 1/1/2004, theo quyết định của Quốc hội, tỉnh Lai Châu cũ được tách thành hai đơn vị hành chính cấp tỉnh là tỉnh Lai Châu hiện nay và tỉnh Điện Biên.
Sau này, tỉnh Lai Châu (mới) được thành lập trên cơ sở 4 huyện của tỉnh Lai Châu (cũ) gồm có: Mường Tè, Sìn Hồ, Tam Đường, Phong Thổ và sáp nhập thêm huyện Than Uyên, tỉnh Lào Cai.
Lai Châu sau đó còn trải qua 2 lần sáp nhập và điều chỉnh địa giới hành chính cấp huyện và xã vào năm 2008 và năm 2012.
Năm 2013, Chính phủ đã ra Nghị quyết số 131/NQ-CP về việc thành lập thành phố Lai Châu thuộc tỉnh Lai Châu.
Sau khi thành lập TP. Lai Châu, tỉnh Lai Châu có 8 đơn vị hành chính cấp huyện gồm: TP. Lai Châu và các huyện: Tam Đường, Phong Thổ, Tân Uyên, Than Uyên, Sìn Hồ, Mường Tè, Nậm Nhùn.
