Vì sao người dân dè dặt chi tiêu, kinh doanh ế ẩm dù tăng trưởng GDP của Việt Nam thuộc top cao nhất thế giới? 

Tại Hội thảo, ông Võ Hoàng Hải, Phó Tổng Giám đốc Nam Á Bank cho biết, khi làm việc với các định chế tài chính nước ngoài như Fitch Ratings và Moody’s, họ đặt câu hỏi vì sao tăng trưởng GDP  của Việt Nam nằm trong top cao nhất thế giới và khu vực, luôn khoảng 6 - 7% trong các năm gần đây nhưng tiêu dùng và đầu tư lại không tăng trưởng tương xứng. 

Toàn cảnh Hội thảo - Ảnh: Phạm Thắng

Ông Hải cũng nêu ra loạt vấn đề của thị trường tài chính như tính lan tỏa và tính thẩm thấu của tăng trưởng GDP ở đâu khi tỷ lệ nợ xấu toàn ngành ngân hàng vẫn gia tăng; đặc biệt, sự tăng trưởng trong GDP có lan tỏa được đến người dân không khi họ vẫn thắt chặt chi tiêu, tỷ lệ nợ đối với tiêu dùng cá nhân còn rất hạn chế? Bên cạnh đó, GDP tăng trưởng rất tốt nhưng không có nhiều tác động tích cực đến tâm lý của cộng đồng nhà đầu tư, doanh nghiệp. 

>>Việt Nam sắp 'hóa rồng': Cần làm gì để giàu ngang Singapore, vượt mặt Thái Lan?  

Ông Hải cho biết, ở phía cầu, tỷ trọng đóng góp vào tăng trưởng GDP đến từ tiêu dùng cuối cùng của tư nhân lên đến 63%, hoạt động đầu tư khoảng 23%, tiêu dùng của Chính phủ chiếm 9% và xuất nhập khẩu ròng chiếm 3 – 4%. 

So sánh giữa hai giai đoạn trước đại dịch Covid – 19 và sau đại dịch Covid – 19, tỷ trọng đóng góp của nhóm tiêu dùng cá nhân vào GDP có xu hướng sụt giảm. Điều này cho thấy rủi ro nghiêm trọng khi động lực tăng trưởng ngày càng phụ thuộc vào chi tiêu Chính phủ và xuất nhập khẩu ròng. 

Về hoạt động xuất nhập khẩu, ông Hải cho biết, xuất khẩu tăng trưởng cao nhưng tính lan tỏa với doanh nghiệp trong nước rất thấp. 

Ông giải thích, dù quy mô xuất khẩu của nước ta lớn, song sự đóng góp về giá trị gia tăng của doanh nghiệp Việt trong chuỗi giá trị lại khá thấp (khoảng 5 -7%); một số lĩnh vực như lắp ráp điện tử, điện thoại, doanh nghiệp trong nước chỉ đóng góp từ 2 – 4% trong tổng giá trị. 

Ông Hải thông tin thêm, giai đoạn năm 2020 trở lại đây, đầu tư tư nhân chiếm 55% tổng vốn đầu tư toàn xã hội nhưng những năm gần đây, tỷ lệ đóng góp giảm xuống rất thấp, bán lẻ tiêu dùng giảm về còn 6%, trong khi giai đoạn trước Covid – 19 đạt 18 – 19%. 

Ông Hải nêu dẫn chứng về trung tâm tài chính, tiêu dùng lớn nhất cả nước là TP.HCM  cũng ghi nhận sự sụt giảm rõ rệt khi trong giai đoạn các năm trước đây, mỗi năm doanh thu bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng của thành phố đạt khoảng 1 triệu tỷ đồng nhưng những năm gần đây chỉ còn 800.000 – 900.000 tỷ đồng. 

Theo ông Hải, đầu tư và tiêu dùng đang bị ảnh hưởng rất lớn từ những vấn đề của đại dịch Covid – 19 hay những vấn đề của thị trường trái phiếu, thị trường tài chính trong những năm qua. Đây chính là lý do tiêu dùng, đầu tư vẫn tăng chậm dù tăng trưởng GDP cao. 

Tại Hội thảo, TS. Cấn văn Lực, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách Tài chính - Tiền tệ Quốc gia cho biết, nếu đầu tư và tiêu dùng yếu thì không thể tăng trưởng kinh tế cao trên hai con số. 

TS. Cấn văn Lực, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách Tài chính - Tiền tệ Quốc gia - Ảnh: BTC

Ông Lực cho biết, trong 2 tháng đầu năm 2025, tiêu dùng mới tăng 6%, chỉ bằng 2/3 so với trước dịch COVID-19. Cùng đó, các doanh nghiệp còn nhiều khó khăn do ảnh hưởng chiến tranh thương mại, chi phí đầu vào và logistics ở mức cao, đơn hàng phục hồi không đồng đều… 

Về vốn đầu tư năm nay, số vốn giải ngân dự kiến khoảng 900.000 tỷ đồng, tăng 25% so với năm ngoái. Theo ông Lực, nếu giải ngân được nguồn vốn này, đặc biệt nhiều công trình trọng điểm đang được thúc đẩy để về đích năm nay sẽ là động lực lan tỏa đến nền kinh tế. 

Ông Lực nhấn mạnh: “Nhiều người nói động lực tăng trưởng của Việt Nam ảnh hưởng lớn từ xuất khẩu. Nhưng hiện nay riêng tiêu dùng và đầu tư đã đóng góp trên 90% cho tăng trưởng. Do đó, mấu chốt hiện nay cần phải quan tâm là có giải pháp kích thích và khơi thông được 2 động lực này”. 

TS. Cấn Văn Lực nói: “Về thúc đẩy tiêu dùng, chúng ta nên tham khảo kỹ 8 giải pháp kích cầu tiêu dùng của Trung Quốc ban hành mới đây". 

Trong những giải pháp này, có một vài điểm mà Việt Nam có thể học hỏi như thúc đẩy lành mạnh hóa chứng khoán và bất động sản để kích cầu tiêu dùng. Bên cạnh đó, cần phải quyết liệt cải cách hành chính, để cấp phép cho một dự án mất 1 năm giờ xuống còn 3 tháng, 6 tháng cũng đã đóng góp rất lớn cho tăng trưởng. 

TS. Cấn Văn Lực nói: “Trong thời gian vừa qua, Chính phủ đã rất quyết liệt để cải cách, nhưng đâu đó vẫn còn những thời điểm bị dừng hoặc chờ trong xử lý thủ tục hành chính. Vì vậy, cần tránh bị tắc nghẽn hệ thống để đảm bảo sự thông suốt trong công việc và cắt giảm thủ tục hành chính mang lại hiệu quả thực sự cho nền kinh tế". 

>>'Doanh nghiệp đối diện với biến động nhanh của thế giới, chỉ cần chậm 1 ngày có nguy cơ mất ngay 3 ngày cơ hội'