Việt Nam bùng nổ FDI: 'Cứ điểm vàng' của chuỗi cung ứng châu Á
Bất chấp những biến động kinh tế toàn cầu, dòng vốn FDI vẫn ồ ạt đổ vào Việt Nam, biến nước ta thành "cứ điểm vàng" trong chuỗi cung ứng châu Á.
Kinh tế thế giới đang trải qua những biến động sâu sắc, từ căng thẳng thương mại Mỹ - Trung đến làn sóng tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu. Trong bối cảnh đó, Việt Nam nổi lên như một điểm đến hấp dẫn của dòng vốn FDI , hưởng lợi từ chiến lược "China+1" của các tập đoàn đa quốc gia nhằm đa dạng hóa sản xuất.
Theo Báo cáo Tư vấn Hàng năm về Việt Nam 2024 (Annual Consultation Report - Vietnam 2024) của Văn phòng Nghiên cứu Kinh tế Vĩ mô ASEAN+3 (AMRO), tổng vốn FDI vào Việt Nam trong 10 tháng đầu năm 2024 đạt 28,85 tỷ USD, tăng 8,8% so với cùng kỳ năm trước. Đáng chú ý, lượng vốn đăng ký đầu tư mới đạt 18,4 tỷ USD, tăng 22,6%, cho thấy sự tin tưởng mạnh mẽ của các nhà đầu tư vào môi trường kinh doanh của Việt Nam.
Dữ liệu từ AMRO cho thấy Việt Nam có thặng dư tài khoản vãng lai trong nửa đầu năm 2024 nhờ xuất khẩu tăng trưởng, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ cao. Tuy nhiên, cán cân thanh toán tổng thể bị thâm hụt 11,5 tỷ USD, phần lớn do dòng vốn ròng chảy ra nước ngoài, bị tác động bởi chênh lệch lãi suất giữa Việt Nam và Mỹ.
Việt Nam – Tâm điểm của sự dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu
Việt Nam có lợi thế lớn nhờ vị trí địa lý chiến lược, đóng vai trò cầu nối thương mại giữa Trung Quốc, ASEAN và các thị trường lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản. Điều này giúp Việt Nam trở thành điểm đến lý tưởng cho các tập đoàn đa quốc gia đang tìm kiếm địa điểm sản xuất an toàn hơn, nhằm giảm thiểu rủi ro địa chính trị.
Chi phí lao động thấp tiếp tục là một yếu tố then chốt. Theo AMRO, mức lương trung bình trong ngành sản xuất tại Việt Nam dao động từ 300 - 400 USD/tháng, thấp hơn đáng kể so với Trung Quốc (650 - 900 USD/tháng) và Thái Lan (500 - 700 USD/tháng). Điều này đã thúc đẩy dòng vốn đầu tư mạnh mẽ vào các ngành công nghệ cao như sản xuất điện tử, bán dẫn và linh kiện ô tô.
Ngoài ra, Việt Nam sở hữu 15 hiệp định thương mại tự do (FTA), bao gồm CPTPP, EVFTA và RCEP, giúp doanh nghiệp tận dụng ưu đãi thuế quan khi xuất khẩu sang các thị trường lớn. Nhờ đó, các tập đoàn đa quốc gia có thể cắt giảm đáng kể chi phí sản xuất, nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Cấu trúc dòng vốn FDI và các ngành hưởng lợi
Năm 2024, lĩnh vực sản xuất và chế tạo tiếp tục chiếm tỷ trọng lớn nhất trong dòng vốn FDI, chiếm 70% tổng vốn đầu tư đăng ký. Trong đó, ngành điện tử đứng đầu với 10,2 tỷ USD, thu hút sự tham gia mạnh mẽ từ các tập đoàn như Samsung, LG và Foxconn.
Ngành bất động sản cũng ghi nhận sự phục hồi mạnh mẽ với 5,4 tỷ USD vốn FDI đăng ký mới, tăng 16% so với cùng kỳ. Điều này phần lớn nhờ vào những thay đổi trong Luật Đất đai sửa đổi 2024, có hiệu lực từ tháng 8/2024, giúp tăng tính minh bạch và đơn giản hóa thủ tục đầu tư.
Lĩnh vực công nghệ cao cũng đang thu hút sự quan tâm lớn. Việt Nam đã ký kết nhiều thỏa thuận hợp tác với các tập đoàn Mỹ và Hàn Quốc nhằm phát triển ngành sản xuất bán dẫn. Để thúc đẩy lĩnh vực này, Chính phủ cũng đã công bố gói hỗ trợ thuế và tín dụng trị giá 1,2 tỷ USD nhằm thu hút các nhà sản xuất chip.
Những thách thức trong việc duy trì động lực FDI
Dù thu hút dòng vốn FDI mạnh mẽ, Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều thách thức lớn. Theo AMRO, hệ thống hạ tầng chưa theo kịp tốc độ phát triển kinh tế, đặc biệt là trong lĩnh vực logistics và cảng biển. Chi phí logistics hiện chiếm khoảng 20% GDP, cao hơn mức 14% của Thái Lan và 8% của Singapore.
Ngoài ra, tình trạng thiếu hụt lao động có tay nghề cao cũng là một trở ngại đáng kể. Theo báo cáo của AMRO, chỉ khoảng 26% lực lượng lao động Việt Nam được đào tạo bài bản, thấp hơn mức trung bình 40% của ASEAN. Điều này gây khó khăn cho các doanh nghiệp FDI trong việc tuyển dụng nhân sự đáp ứng yêu cầu công nghệ cao.
Mất cân đối cán cân thanh toán cũng đang tạo áp lực lớn lên nền kinh tế. Theo AMRO, cán cân thanh toán của Việt Nam bị thâm hụt 11,5 tỷ USD trong nửa đầu năm 2024, chủ yếu do dòng vốn đầu tư gián tiếp rút khỏi thị trường chứng khoán và sự biến động trên thị trường ngoại hối.
Chính sách và triển vọng trong tương lai
Nhằm duy trì sức hút với nhà đầu tư nước ngoài, Chính phủ Việt Nam đã triển khai nhiều chính sách hỗ trợ. Một số biện pháp đáng chú ý bao gồm giảm thuế thu nhập doanh nghiệp xuống còn 15% đối với các công ty công nghệ cao, đồng thời miễn thuế nhập khẩu máy móc thiết bị sản xuất trong 5 năm đầu tiên.
Việt Nam cũng đang đẩy mạnh đầu tư công vào cơ sở hạ tầng, với tổng ngân sách ước tính 32 tỷ USD cho năm 2025. Các dự án trọng điểm bao gồm tuyến cao tốc Bắc - Nam, sân bay Long Thành và cảng nước sâu Lạch Huyện giai đoạn 2.
Trong trung hạn, Việt Nam cần tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư, đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao chất lượng lao động, và hỗ trợ doanh nghiệp nội địa tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Theo AMRO, "việc xây dựng một hệ sinh thái công nghiệp hỗ trợ bền vững sẽ giúp Việt Nam duy trì lợi thế cạnh tranh trong thu hút FDI và nâng cao giá trị gia tăng trong chuỗi cung ứng toàn cầu".
Việt Nam đang khẳng định vị thế là trung tâm sản xuất hàng đầu châu Á, thu hút dòng vốn FDI mạnh mẽ từ các tập đoàn đa quốc gia. Tuy nhiên, để duy trì đà tăng trưởng này, Việt Nam cần tiếp tục cải thiện cơ sở hạ tầng, nâng cao chất lượng lao động và phát triển công nghiệp phụ trợ. Nếu thực hiện tốt các chính sách này, Việt Nam hoàn toàn có thể vươn lên trở thành một cường quốc sản xuất chiến lược trong khu vực.
