Việt Nam có 'bản làng trên mây' nằm ở độ cao hơn 2.000m, sở hữu những ngôi nhà trình tường đất hàng trăm năm tuổi hiếm có 

Tọa lạc ở độ cao trên 2.000m so với mực nước biển, xã Y Tý (thuộc huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai) lặng lẽ tựa mình vào dãy Nhìu Cồ San hùng vĩ. Người ta lên Y Tý để săn tìm biển mây, để ngắm nhìn những ngôi nhà tường trình cổ kính, để đắm mình trong những ruộng bậc thang biến đổi màu sắc theo mùa và để tìm đến công viên Choản Thèn đẹp như chốn bồng lai tiên cảnh. 

Người đến Y Tý khám phá, thưởng ngoạn cảnh đẹp chắc chắn đã từng nghe đến công viên Choản Thèn - nơi chiêm ngưỡng phong cảnh đẹp bậc nhất mảnh đất vùng cao này. 

Là một trong những thôn cổ ở Y Tý, thôn Choản Thèn được hình thành cách đây 300 năm và có diện tích tự nhiên 236ha, nằm cách trung tâm xã 2km, cách biên giới Việt - Trung 6km, cách TP. Lào Cai 100km. Thôn hiện nay có 62 hộ gia đình với hơn 300 nhân khẩu, trong đó 100% là người Hà Nhì đen. Họ sinh sống trong những ngôi nhà trình tường có kiến trúc  hình vuông hoặc hình chữ nhật, tường bằng đất pha sỏi. Trước kia mái nhà thường được lập bằng cỏ gianh, rơm rạ, nay được thay thế bằng fibro xi măng, tôn. 

Mỗi ngôi nhà  thường có một cửa ra vào ở chính giữa cùng 1-2 ô cửa sổ bên hông, giúp ngôi nhà luôn ấm áp vào mùa đông và mát mẻ vào mùa hè. Đối diện nhà ở, qua một khoảng sân lát đá hộc là khu bếp, xung quanh trồng các cây đào, cây lê và một số loài hoa. 

Nhà trình tường của đồng bào nơi đây gần như được giữ nguyên trạng, được chú trọng bảo tồn, có những ngôi nhà cổ khoảng 100 năm. Những năm trở lại đây, một số hộ dân đã sửa sang lại để mở homestay nhà trình tường đón du khách. 

Bên cạnh đó, ngôi làng  còn để lại những dấu ấn văn hóa cổ với thói quen mặc trang phục dân tộc, các ngành nghề đan lát, nấu rượu, thêu thổ cẩm… tất cả đều được bà con nơi đây gìn giữ và phát huy. 

Dạo quanh bản Choản Thèn, du khách sẽ bắt gặp lũ trẻ nô đùa với những chiếc xích đu treo dưới tán cây hay những cụ già trong trang phục truyền thống, mái tóc bạc phơ ngồi chải đầu ở thềm nhà nở nụ cười hiền từ chào đón du khách. 

Cuối con đường nằm xuyên qua bản Choản Thèn có một khoảng đất trống, nơi trẻ con trong bản tập trung vui chơi, người lớn nghỉ ngơi thư giãn sau giờ làm việc. Dần dần, người dân ưu ái đặt tên cho khu vực này là công viên Choản Thèn. Chẳng có trò chơi hiện đại, ánh điện rực rỡ hay hàng quán thức ăn, công viên này chỉ có hai gốc cây to lớn sừng sững đón nắng gió, một mái chòi đơn sơ, thế nhưng lại là địa điểm trong mơ mà dân du lịch bụi muốn một lần đặt chân đến. 

Cảnh sắc và thiên nhiên tĩnh lặng ở nơi đây chính là điểm chiếm trọn tình cảm của du khách. Đặt chân đến công viên Choản Thèn, cả một khung trời tuyệt mỹ sẽ mở ra trước mắt. 

Đó có thể là biển mây mù trắng xóa lãng đãng như chốn bồng lai tiên cảnh vào những ngày từ tháng 9 đến tháng 3 năm sau - thời điểm Y Tý rộn ràng mùa săn mây; hoặc vào những ngày tháng 5-6, Choản Thèn sẽ chiêu đãi một bức tranh long lanh sóng nước rọi lên từ những dãy ruộng bậc thang mùa nước đổ, để rồi đến tháng 8-9, cả cảnh sắc dưới chân công viên rực lên màu vàng ươm của hàng bông lúa chín trĩu nặng... Dù vào thời điểm nào, đến với công viên Choản Thèn, du khách đều được đắm chìm trong không gian trong lành, tươi mát và đặc biệt là cảnh sắc đẹp đến nao lòng. 

Một ngày đẹp trời dừng chân tại công viên Choản Thèn, phóng tầm mắt ra xa ngắm trời mây rồi lại nhìn về nhóm trẻ con Hà Nhi vui đùa xung quanh chẳng vướng chút ưu tư muộn phiền, tâm hồn người lữ khách khi ấy cũng trở nên thanh bình và an nhiên đến lạ. 

>> Chuyện chưa kể về ngôi làng hơn 200 nóc nhà có đến 12 vị tiến sĩ