Việt Nam có nhà máy thủy điện lớn nhất Đông Nam Á: Sở hữu đập bê tông đầm lăn cao top đầu thế giới, đáp ứng nhu cầu cho gần 2,9 triệu hộ dân
Theo kế hoạch ban đầu, nhà máy dự kiến phát điện tổ máy đầu tiên vào năm 2012 và hoàn thành toàn bộ vào năm 2015. Tuy nhiên, nhờ sự nỗ lực không ngừng của đội ngũ kỹ sư, công nhân, tiến độ đã được rút ngắn đáng kể.
Dự án Nhà máy Thủy điện Sơn La được khởi công vào ngày 2/12/2005 và chính thức khánh thành vào ngày 23/12/2012, sau 7 năm thi công liên tục. Đây là một trong những công trình thủy điện trọng điểm quốc gia, góp phần quan trọng vào đảm bảo an ninh năng lượng cho đất nước.
Với công suất lắp đặt 2.400MW, nhà máy bao gồm 6 tổ máy, mỗi tổ có công suất 400MW, đưa Thủy điện Sơn La trở thành công trình thủy điện lớn nhất Việt Nam. Sản lượng điện trung bình hàng năm đạt 10,246 tỷ kWh, trong đó cung cấp bổ sung 1,267 tỷ kWh cho Thủy điện Hòa Bình, đóng vai trò quan trọng trong hệ thống điện quốc gia.
> > Chỉ 2 năm nữa, tỉnh giàu nhất Việt Nam sẽ có tuyến đường hơn 2.000 tỷ kết nối với TP. HCM
Nằm trên thượng lưu sông Đà, Thủy điện Sơn La có công suất vượt trội so với Thủy điện Hòa Bình (1.920MW) và Thủy điện Lai Châu (1.200MW), trở thành nhà máy thủy điện lớn nhất không chỉ của Việt Nam mà còn của khu vực Đông Nam Á tại thời điểm khánh thành.
Việc xây dựng công trình này đòi hỏi sự hy sinh lớn từ cộng đồng địa phương. Hơn 20.000 hộ dân tại ba tỉnh Sơn La, Điện Biên, Lai Châu đã được di dời để nhường chỗ cho dự án, trong đó riêng tỉnh Sơn La có hơn 12.500 hộ phải tái định cư.
Theo quyết định điều chỉnh của Thủ tướng Chính phủ năm 2012, tổng mức đầu tư cho dự án đạt gần 60.200 tỷ đồng. Trong đó, gần 16.900 tỷ đồng là vốn ngân sách Nhà nước, chủ yếu dành cho công tác di dời và tái định cư, do chính quyền địa phương quản lý; hơn 43.000 tỷ đồng do Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đầu tư, trong đó 34.800 tỷ đồng được sử dụng cho việc xây dựng nhà máy thủy điện, phần còn lại dành cho giải phóng mặt bằng.
So với mức dự kiến ban đầu (31.000-37.000 tỷ đồng), tổng mức đầu tư thực tế đã tăng gần 60%, đạt 58.483,412 tỷ đồng, đưa Sơn La trở thành dự án thủy điện có vốn đầu tư lớn nhất Việt Nam.
Thủy điện Sơn La là công trình có khối lượng thi công lớn nhất khu vực với hồ chứa nước rộng 224km2, lớn hơn so với hồ chứa Thủy điện Hòa Bình (208km2). Tuy nhiên, dung tích hồ chứa của Sơn La chỉ đạt 9,26 tỷ m3, thấp hơn một chút so với Hòa Bình (9,45 tỷ m3).
Mặc dù vậy, nhờ thiết kế hiện đại và công suất tối ưu, Thủy điện Sơn La vẫn giữ vững vị trí nhà máy thủy điện có sản lượng điện cao nhất Việt Nam với 10.246GWh/năm, tương đương nhu cầu điện của khoảng 2,85 triệu hộ gia đình (giả sử mỗi hộ tiêu thụ 3.600kWh/năm).
Đập chính của nhà máy cao 138,1m, dài 961,6m được xây dựng bằng công nghệ bê tông đầm lăn hiện đại nhất thời điểm đó. Đây không chỉ là đập bê tông đầm lăn cao nhất Việt Nam, mà còn nằm trong top 9 đập cao nhất thế giới.
Công trình được trang bị hệ thống quan trắc an toàn với 668 thiết bị đo, phân bổ tại 7 khu vực chức năng, giám sát liên tục tình trạng đập, đảm bảo vận hành ổn định và an toàn lâu dài.
Theo kế hoạch ban đầu, Thủy điện Sơn La dự kiến phát điện tổ máy đầu tiên vào năm 2012 và hoàn thành toàn bộ vào năm 2015. Tuy nhiên, nhờ sự nỗ lực không ngừng của đội ngũ kỹ sư, công nhân, tiến độ đã được rút ngắn đáng kể.
Ngày 17/12/2010, tổ máy số 1 chính thức hòa lưới điện quốc gia.
Năm 2011, ba tổ máy tiếp theo (số 2, 3, 4) lần lượt đi vào vận hành.
Ngày 26/9/2012, tổ máy số 6 - tổ máy cuối cùng - được khởi động không tải, hoàn thành sớm hơn dự kiến.
Đến tháng 12/2012, toàn bộ nhà máy đi vào hoạt động, vượt tiến độ Quốc hội phê duyệt 3 năm.
Thủy điện Sơn La không chỉ là biểu tượng của quy mô và sức mạnh công nghiệp, mà còn là minh chứng cho năng lực kỹ thuật của Việt Nam. Công trình được thiết kế, thi công chủ yếu bởi đội ngũ kỹ sư, công nhân trong nước, với sự hỗ trợ giám sát từ các chuyên gia quốc tế.
Sự thành công của dự án không chỉ giúp đảm bảo an ninh năng lượng, mà còn đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội, giảm thiểu nguy cơ lũ lụt cho vùng hạ du sông Đà và tạo động lực thúc đẩy kinh tế các tỉnh Tây Bắc.
Nhà máy Thủy điện Sơn La không chỉ là niềm tự hào của ngành năng lượng Việt Nam, mà còn là dấu ấn quan trọng trong lịch sử phát triển của ngành thủy điện khu vực Đông Nam Á.
> > Chưa đầy 2 tháng nữa, khu thương mại tự do đầu tiên của Việt Nam chính thức có bước chuyển mình
