Việt Nam có thể ‘hóa rồng’ như Hàn Quốc, trở thành cường quốc kinh tế mới của châu Á? 

Hàn Quốc: Kỳ tích kinh tế từ nghèo đói đến siêu cường  

Nhìn lại lịch sử, không ai có thể tưởng tượng rằng vào thập niên 1960, Hàn Quốc  từng là một trong những quốc gia nghèo nhất châu Á, với GDP bình quân đầu người  chỉ vỏn vẹn 158 USD. Thế nhưng, chỉ sau hơn 60 năm, con số này đã vượt 30.000 USD, đưa Hàn Quốc trở thành nền kinh tế lớn thứ tư châu Á. 

Bí quyết thành công của Hàn Quốc nằm ở mô hình phát triển "chaebol" – những tập đoàn kinh tế khổng lồ như Samsung, Hyundai, LG. Chính phủ Hàn Quốc  đã tạo ra một hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện, từ tài chính, công nghiệp đến công nghệ, giúp các tập đoàn này vươn ra toàn cầu. Theo TS. Phan Phương Nam (Đại học Luật TP.HCM), "Hàn Quốc đã đi tắt, đón đầu công nghệ, tận dụng tối đa lợi thế để bứt phá". 

Ngoài ra, Hàn Quốc còn chi tiêu mạnh tay cho nghiên cứu và phát triển (R&D), với mức đầu tư lên đến 4,8% GDP – cao thứ hai thế giới, chỉ sau Israel. Chính những khoản đầu tư khổng lồ này đã giúp nước này trở thành cường quốc trong các lĩnh vực công nghệ cao như bán dẫn, AI và tự động hóa. 

Việt Nam: Cơ hội "hóa rồng" hay nguy cơ tụt hậu?  

Việt Nam có nhiều điểm tương đồng với Hàn Quốc giai đoạn trước khi "hóa rồng". Việt Nam đang chứng kiến những bước tiến thần tốc trong phát triển kinh tế. Năm 2024, chúng ta đứng đầu Đông Nam Á về tốc độ tăng trưởng. Đặc biệt, xuất nhập khẩu đạt mức kỷ lục 783,4 tỷ USD, với xuất khẩu đạt 403,7 tỷ USD, tăng 13,8% so với năm trước, giúp Việt Nam lọt vào top 20 nền kinh tế xuất khẩu lớn nhất thế giới. 

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) cũng đạt mức 25,35 tỷ USD, cao nhất trong 5 năm qua. Thương mại điện tử cũng đang bùng nổ với tốc độ tăng trưởng 31%/năm, đưa Việt Nam trở thành "ngôi sao sáng" trong khu vực. 

Không chỉ vậy, Việt Nam đang thu hút sự quan tâm đặc biệt của các tập đoàn công nghệ lớn. Báo cáo của Meta cho biết, Việt Nam sẽ trở thành trung tâm sản xuất kính thực tế ảo Quest 3S vào năm 2025. Samsung cũng không đứng ngoài cuộc khi tiếp tục mở rộng đầu tư với tổng vốn lên tới 20 tỷ USD. TS. Nguyễn Thường Lạng (Đại học Kinh tế Quốc dân) nhận định, "Việt Nam đang ở thời kỳ vàng của chuyển đổi kinh tế, nếu tận dụng tốt, chúng ta có thể bứt phá mạnh mẽ". 

Tuy nhiên, điều quan trọng là liệu Việt Nam có thể duy trì được tốc độ này hay sẽ rơi vào cái bẫy tăng trưởng nhất thời như nhiều quốc gia đang phát triển khác? 

Ảnh minh hoạ. Nguồn: Internet.

Con đường phía trước không hề dễ dàng. Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng. Cơ sở hạ tầng còn lạc hậu, chi phí logistics vẫn cao hơn 20-30% so với các nước láng giềng như Thái Lan, Malaysia, làm giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp. Đồng thời, chất lượng nguồn nhân lực vẫn là vấn đề lớn. Dù có dân số trẻ và lực lượng lao động dồi dào, nhưng tỷ lệ lao động kỹ thuật cao còn rất hạn chế. 

Bên cạnh đó, nền kinh tế vẫn phụ thuộc nhiều vào các doanh nghiệp FDI, trong khi khu vực doanh nghiệp tư nhân trong nước chưa đủ mạnh để dẫn dắt nền kinh tế. Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, kinh tế tư nhân hiện đóng góp 46% GDP nhưng chủ yếu là các doanh nghiệp nhỏ lẻ, thiếu khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế. 

Việt Nam cần làm gì để "cất cánh"?  

Để đạt được thành công như Hàn Quốc, Việt Nam cần có những bước đi quyết liệt và chiến lược dài hạn. Trước tiên, cần phát triển các tập đoàn kinh tế tư nhân có khả năng cạnh tranh toàn cầu. Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, "kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất để đạt mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm 2025". Điều này đòi hỏi Chính phủ phải tạo ra môi trường kinh doanh thuận lợi, giảm bớt rào cản thủ tục hành chính và hỗ trợ tài chính mạnh mẽ hơn. 

Bên cạnh đó, Việt Nam cần đầu tư mạnh vào R&D để nâng cao năng suất lao động và chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo chiều sâu. Hiện tại, chi tiêu cho R&D của Việt Nam chỉ chiếm 0,53% GDP, thấp hơn nhiều so với Hàn Quốc. Nếu không có chính sách ưu đãi đầu tư vào khoa học - công nghệ, Việt Nam sẽ khó bắt kịp xu hướng công nghiệp 4.0. 

Ngoài ra, cải cách thể chế và nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước cũng là một yêu cầu cấp bách. Theo TS. Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính), "cần giao quyền thực sự cho doanh nghiệp Nhà nước để họ có thể hoạt động hiệu quả hơn và đóng vai trò dẫn dắt nền kinh tế". Việc tinh gọn bộ máy hành chính, đẩy mạnh Chính phủ điện tử và cải thiện môi trường pháp lý sẽ giúp giảm thiểu chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp, từ đó thúc đẩy đầu tư và tăng trưởng. 

Việt Nam đang có cơ hội lịch sử để vươn lên trở thành một nền kinh tế phát triển. Nhưng liệu chúng ta có thể tạo nên một kỳ tích như Hàn Quốc? Câu trả lời nằm ở quyết tâm cải cách của Chính phủ, sự phát triển mạnh mẽ của doanh nghiệp tư nhân và khả năng tận dụng xu hướng công nghệ toàn cầu. 

Nếu có những bước đi quyết đoán và cải cách mạnh mẽ, Việt Nam không chỉ "cất cánh" mà còn có thể vươn lên trở thành một nền kinh tế hàng đầu châu Á trong những thập kỷ tới. Nhưng nếu vẫn chậm chân, nguy cơ tụt hậu là điều khó tránh khỏi. Hàn Quốc đã chứng minh rằng một quốc gia nhỏ bé cũng có thể làm nên điều kỳ diệu. Giờ đây, đến lượt Việt Nam viết nên câu chuyện của riêng mình. 

>> Việt Nam sắp 'hóa rồng': Cần làm gì để giàu ngang Singapore, vượt mặt Thái Lan?