Việt Nam có thoát khỏi vòng xoáy thuế đối ứng của Trump 2.0? 

Từ đầu năm 2025, chính quyền Trump 2.0  tuyên bố sẽ mở rộng áp dụng thuế đối ứng với các quốc gia có quan hệ thương mại với Mỹ. Động thái này ngay lập tức gây ra làn sóng lo ngại trên toàn cầu. 

Việt Nam, với thặng dư thương mại đạt 104,6 tỷ USD với Mỹ vào năm 2024 (tăng 26% so với cùng kỳ năm trước), được xem là một trong những quốc gia có nguy cơ bị áp thuế cao. Tuy nhiên, theo VNDirect Research, Việt Nam có những yếu tố giúp hạn chế rủi ro, trong đó bao gồm chính sách thuế quan hợp lý, chiến lược thương mại linh hoạt và quan hệ kinh tế ổn định với Mỹ. 

Thặng dư thương mại cao với Mỹ khiến Việt Nam có nguy cơ bị áp thuế nếu ông Trump tập trung vào câu chuyện này. Nguồn: Tổng cục Hải quan, VNDirect Research.

Mỹ nhắm vào ai? Việt Nam có nằm trong vòng nguy hiểm?  

Chính sách thuế đối ứng của Mỹ không chỉ đơn thuần nhắm vào các nước có thặng dư thương mại cao, mà còn xét đến các yếu tố địa chính trị, tranh chấp thương mại và an ninh quốc gia. Trong quá khứ, Mỹ đã áp thuế mạnh lên Trung Quốc, Canada và Mexico không chỉ vì chênh lệch thương mại, mà còn do những vấn đề như sở hữu trí tuệ, nhập cư trái phép và chuỗi cung ứng chiến lược. 

Theo VNDirect Research, dù Việt Nam có mức thặng dư thương mại lớn với Mỹ, nhưng chính sách thuế quan  của Việt Nam không bất cân xứng. Thuế nhập khẩu thực tế (AHS) mà Việt Nam áp dụng với hàng hóa Mỹ vào năm 2022 chỉ là 2,85%, trong khi mức thuế Mỹ áp lên hàng hóa Việt Nam cao hơn, ở mức 4,63%. Điều này giúp Việt Nam tránh bị Mỹ cáo buộc có chính sách thuế bất công bằng. 

Chênh lệch thuế quan giữa Mỹ và các đối tác thương mại lớn. Nguồn: WITS, VNDirect Research.

Bên cạnh đó, Việt Nam cũng có tỷ lệ áp dụng các biện pháp phi thuế quan thấp hơn nhiều quốc gia khác. Theo dữ liệu từ World Integrated Trade Solution (WITS), tỷ lệ bao phủ phi thuế quan của Việt Nam thấp hơn một nửa so với các đối tác thương mại lớn khác, cho thấy Việt Nam không chủ động sử dụng rào cản thương mại để hạn chế hàng hóa Mỹ. Điều này giúp Việt Nam duy trì được quan hệ thương mại ổn định với Mỹ và giảm nguy cơ bị đưa vào danh sách các quốc gia bị áp thuế đối ứng. 

Việt Nam áp dụng ít biện pháp phi thuế quan hơn so với các quốc gia khác. Nguồn: WITS, VNDirect Research.

Việt Nam đối phó như thế nào? Chiến lược “chủ động” để giảm thiểu rủi ro  

Ngay sau khi ông Trump ký biên bản ghi nhớ về thuế đối ứng vào ngày 13/02/2025, Việt Nam đã có những động thái chủ động để giảm thiểu rủi ro bị áp thuế. Chỉ một ngày sau đó, Bộ trưởng Bộ Công Thương  Nguyễn Hồng Diên tuyên bố Việt Nam sẽ tăng cường nhập khẩu nông sản từ Mỹ nhằm thu hẹp chênh lệch thương mại giữa hai nước. Đây là bước đi mang tính chiến lược, giúp hạn chế nguy cơ Việt Nam bị Mỹ áp thuế nặng hơn. 

Các doanh nghiệp lớn của Việt Nam cũng đang tích cực thúc đẩy quan hệ hợp tác với Mỹ. Theo VNDirect Research, HDBank và các đối tác đã đàm phán các hợp đồng trị giá 48 tỷ USD với doanh nghiệp Mỹ, với khả năng nâng tổng giá trị lên 64 tỷ USD. Song song đó, Việt Nam cũng đang xem xét tăng nhập khẩu khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) từ Mỹ theo Quy hoạch Điện VIII , giúp tăng kim ngạch nhập khẩu, từ đó cân bằng thương mại giữa hai nước. 

Ngoài ra, Việt Nam không chỉ điều chỉnh thương mại song phương mà còn tiếp tục tham gia các hiệp định thương mại tự do có lợi cho Mỹ. Việc duy trì quan hệ thương mại ổn định, thể hiện thiện chí hợp tác sẽ giúp Việt Nam giữ vững vị thế là một đối tác đáng tin cậy của Mỹ, hạn chế nguy cơ bị đưa vào danh sách các nước bị áp thuế nặng. 

Thép Việt Nam: Cơ hội từ chính sách thuế mới của Mỹ  

Một trong những diễn biến quan trọng nhất của Trump 2.0 là quyết định áp thuế cố định 25% lên tất cả các mặt hàng thép và nhôm nhập khẩu vào Mỹ từ ngày 10/02/2025. Động thái này đã khiến nhiều quốc gia bị ảnh hưởng, nhưng Việt Nam lại có thể hưởng lợi. 

Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan Việt Nam, Mỹ là thị trường xuất khẩu thép lớn nhất của Việt Nam năm 2024, với tổng giá trị đạt 1,3 tỷ USD, tăng 55% so với năm trước. Trước đây, Việt Nam đã phải chịu mức thuế 25% đối với thép xuất khẩu sang Mỹ từ năm 2018, trong khi các quốc gia như Canada, Mexico, Nhật Bản và Hàn Quốc được miễn thuế hoặc có hạn ngạch miễn thuế. Tuy nhiên, với chính sách thuế mới, tất cả các quốc gia đều phải chịu mức thuế 25%, giúp Việt Nam có lợi thế cạnh tranh hơn trong xuất khẩu thép sang Mỹ. 

Mỹ siết chặt thuế thép: Mọi quốc gia đều chịu chung mức 25%. Nguồn: Bộ Thương mại Mỹ, VNDirect Research.

Tuy nhiên, Việt Nam cũng phải đối mặt với một số thách thức. Mỹ có thể tăng cường kiểm soát chống bán phá giá, đặc biệt với nguy cơ thép Trung Quốc "đội lốt" hàng Việt Nam để né thuế. Theo VNDirect Research, Trung Quốc đã xuất khẩu 8 triệu tấn thép sang Hàn Quốc, Brazil, Nhật Bản và Canada – những nước từng hưởng ưu đãi thuế 0% từ Mỹ. Khi Mỹ siết chặt thuế thép, khả năng các nước này xuất khẩu thép Trung Quốc vào Mỹ dưới danh nghĩa sản phẩm nội địa sẽ giảm, nhưng Việt Nam cũng cần minh bạch trong quản lý xuất xứ hàng hóa để tránh rủi ro bị điều tra thương mại. 

Bên cạnh đó, giá thép toàn cầu có thể biến động mạnh do các chính sách mới của Mỹ. Việt Nam cần có chiến lược linh hoạt để tận dụng cơ hội xuất khẩu nhưng vẫn đảm bảo không bị Mỹ áp dụng các biện pháp kiểm soát thương mại chặt chẽ hơn. 

Mặc dù có thặng dư thương mại lớn với Mỹ, Việt Nam vẫn chưa phải là mục tiêu chính của chính sách thuế đối ứng của Trump 2.0. Chính sách thuế quan hợp lý, mức thuế nhập khẩu thấp và chiến lược hợp tác thương mại linh hoạt giúp Việt Nam duy trì vị thế an toàn hơn so với các nước khác. 

Tuy nhiên, Việt Nam vẫn cần tiếp tục theo dõi chặt chẽ chính sách thương mại của Mỹ, đặc biệt là các động thái mở rộng danh mục hàng hóa bị áp thuế hoặc siết chặt kiểm soát thương mại. Để tránh rủi ro, Việt Nam cần tiếp tục điều chỉnh chính sách nhập khẩu từ Mỹ, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và tham gia các thỏa thuận thương mại có lợi cho cả hai bên. 

>> Chuyên gia chỉ ra 4 yếu tố tiên quyết để đạt tăng trưởng GDP 8%