Việt Nam sở hữu loại ‘kim cương đen’ chỉ 20 nước trên thế giới có

Dù chỉ chiếm 0,1% sản lượng toàn cầu, cacao của Việt Nam vẫn được xếp vào nhóm cao cấp nhất thế giới như một loại “kim cương đen” quý giá đang ngày càng được khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế.

Belvie Chocolate "Black Diamond - Kim cương đen" là loại chocolate được chế biến từ những hạt cacao ngon nhất của Việt Nam và tuân thủ công thức Bỉ truyền thống. Ảnh minh hoạ

Cacao là nguyên liệu từng được các nền văn minh cổ đại tôn sùng như báu vật đang tiếp tục chứng minh giá trị vượt thời gian. Trong bức tranh toàn cầu ấy, Việt Nam nổi bật lên như một điểm sáng với giống cacao hảo hạng, dù sản lượng còn khiêm tốn.

Theo Hội đồng Cacao Quốc tế (ICCO), tính đến tháng 4/2024, chỉ có 20 quốc gia trên thế giới được công nhận có thể sản xuất và xuất khẩu loại “Cacao hương vị hảo hạng” (Fine Flavor Cocoa). Việt Nam tự hào nằm trong danh sách này, sánh vai cùng các quốc gia giàu truyền thống như Brazil, Ghana, Ecuador, Madagascar…

Trong hơn 4,3 triệu tấn cacao được sản xuất toàn cầu năm 2024, khu vực châu Phi đóng góp tới hơn 70%, phần lớn đến từ giống cây Forastero, loại phổ biến nhưng thường phục vụ thị trường đại trà. Ngược lại, cacao Việt Nam, chủ yếu từ giống lai Trinitario, chỉ chiếm 0,1% sản lượng nhưng lại thuộc nhóm chất lượng cao, được đánh giá cao về hương vị và tiềm năng chế biến sâu.

Điều đáng chú ý là tại nhiều vùng trồng cacao như Đắk Lắk, Đắk Nông, mô hình kinh tế tuần hoàn đang được triển khai hiệu quả. Nông dân không chỉ trồng cacao mà còn kết hợp đa canh với các loại cây khác, đồng thời tận dụng toàn bộ trái cacao từ hạt, vỏ đến phụ phẩm để tạo ra chuỗi giá trị khép kín. Phân bón hữu cơ, năng lượng tái tạo và phương pháp canh tác bền vững được ứng dụng rộng rãi.

“Việt Nam đang tiên phong trong việc phát triển cacao theo mô hình kinh tế tuần hoàn. Điều này không chỉ giúp tăng hiệu quả kinh tế mà còn góp phần bảo vệ môi trường. Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành hình mẫu cho cả khu vực và thế giới trong lĩnh vực này”, ông Julien Guerrier, Đại sứ Liên minh châu Âu tại Việt Nam nhận định sau chuyến thăm các hợp tác xã cacao tại Tây Nguyên.

Hiện nay, thị trường cacao toàn cầu phân biệt rõ hai nhóm sản phẩm: cacao thông thường (bulk cocoa) và cacao hảo hạng (fine flavor cocoa). Loại thứ hai thường đến từ các giống cây quý như Criollo và Trinitario, có hương vị phong phú, phức hợp và giá trị thương mại cao hơn nhiều lần so với cacao đại trà.

Vành đai Cacao là nơi cây cacao phát triển tốt trên thế giới. Ảnh: Chocolateclass

Năm 2024, thị trường hạt cacao được định giá khoảng 17,24 tỷ USD và dự kiến đạt gần 24 tỷ USD vào năm 2029, với tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm (CAGR) 6,81%, theo Mordor Intelligence. Cacao được trồng tại hơn 50 quốc gia trong khu vực nhiệt đới ẩm ướt, tập trung trong “Vành đai Cacao” nằm giữa 20 độ vĩ Bắc và Nam tính từ đường Xích đạo.

Trong nhiều năm, cacao được cho là có nguồn gốc từ Mexico và Trung Mỹ. Tuy nhiên, các phát hiện khảo cổ mới cho thấy cacao có thể bắt nguồn từ khu rừng mưa Amazon của Nam Mỹ từ hơn 5.000 năm trước. Thời đó, cacao không được dùng làm món ngọt mà là thức uống đậm vị đắng, thường được pha cùng gia vị trong các nghi lễ thiêng liêng.

Dù là loại cây đầy tiềm năng, cacao cũng đang đối mặt với mối đe dọa ngày càng lớn từ biến đổi khí hậu. Tình trạng thoát hơi nước tăng do nhiệt độ cao khiến đất và cây trồng mất đi độ ẩm nhanh chóng, trong khi lượng mưa không đủ bù đắp. Điều này đặc biệt nghiêm trọng ở các quốc gia như Bờ Biển Ngà và Ghana, nơi sản xuất hơn 50% cacao thế giới.

Các chuyên gia cảnh báo, nếu không có các giải pháp thích ứng, diện tích đất phù hợp để trồng cacao có thể giảm tới 40% vào năm 2050. Nghiêm trọng hơn, Diễn đàn Kinh tế Thế giới từng dự đoán cây cacao có thể biến mất hoàn toàn vào đầu thập kỷ 2050 do nhiệt độ tăng cao và thời tiết ngày càng khắc nghiệt.

>>Lương công chức các nước được trả ra sao?