18 giờ chao đảo buộc ông Trump phải họp khẩn và quyết định hoãn áp thuế quan: Chuyện gì đã xảy ra?

Theo tờ Washington Post, vào tối thứ Ba (ngày 8/4 - giờ Mỹ), Tổng thống Mỹ Donald Trump đã có cuộc trao đổi kéo dài hàng giờ đồng hồ với các Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa về chính sách thuế quan, chỉ vài phút sau khi xuất hiện trên chương trình truyền hình buổi tối của Sean Hannity.

Nội dung các cuộc trao đổi xoay quanh lo ngại ngày càng gia tăng về sự suy yếu của thị trường toàn cầu cũng như nguy cơ suy thoái kinh tế toàn cầu, thúc đẩy Tổng thống cân nhắc điều chỉnh lập trường.

Đến sáng hôm sau, ông bất ngờ công bố quyết định tạm hoãn một phần chính sách thuế vừa công bố tuần trước, làm dấy lên làn sóng phản ứng từ các nhà lập pháp, giới đầu tư và cộng đồng quốc tế. Đằng sau thông báo bất ngờ này là chuỗi cuộc họp nội bộ, trao đổi chiến lược, và những dấu hiệu cho thấy sự dịch chuyển trong nhóm cố vấn thân cận của Trump giữa lúc nền kinh tế Mỹ đối mặt với nhiều tín hiệu bất ổn.

Vào đêm muộn thứ Ba, ngay sau khi chương trình 9 giờ tối của Sean Hannity kết thúc trên Fox News, Tổng thống Donald Trump đã có cuộc điện thoại kéo dài khoảng một giờ với một nhóm Thượng nghị sĩ Cộng hòa. Một số thượng nghị sĩ bày tỏ lo ngại về chính sách thuế quan trong cuộc thảo luận.

Một số thành viên Quốc hội đã đề nghị ông Trump đàm phán thêm với các quốc gia khác về thuế quan.

Trong khi đó, thượng nghị sĩ Ted Cruz (đảng Cộng hòa, bang Texas tư vấn cho ông Trump rằng chính quyền có hai lựa chọn: sử dụng thuế quan như đòn bẩy để đạt thỏa thuận thương mại, hoặc giữ nguyên mức thuế, điều có thể dẫn đến trả đũa từ các đối tác. “Tôi nói rõ với Tổng thống rằng đây sẽ là một hậu quả nghiêm trọng, có thể gây tổn hại cho đất nước và cho Texas,” Ông Cruz chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn. Ông cũng khuyến nghị Trump nhanh chóng thúc đẩy các hiệp định thương mại lớn.

Sáng thứ Tư, giới chính trị ở Washington thức giấc với mức thuế cao nhất mà Mỹ đã áp lên hàng hóa nhập khẩu trong suốt một thế kỷ. Đồng thời, thị trường trái phiếu phát đi những tín hiệu cảnh báo rằng các chính sách thương mại mới của ông Trump có thể đẩy nền kinh tế toàn cầu vào một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng hơn.

Dù vậy, các cố vấn Nhà Trắng vẫn tỏ ra lạc quan, khẳng định chiến lược tái cấu trúc kinh tế toàn cầu và giảm phụ thuộc vào toàn cầu hóa của ông Trump là đúng đắn. Một quan chức cấp cao cho biết sự sụt giảm mạnh của chỉ số S&P 500 – mất 12% giá trị chỉ trong một tuần – không phản ánh đúng lòng tin của người dân.

Trong sáng ngày 9/4, Tổng thống Trump đã có cuộc điện đàm kéo dài 25 phút với Tổng thống Thụy Sĩ Karin Keller-Sutter. Bà phản đối mức thuế 31% mới áp dụng với các mặt hàng như đồng hồ Rolex và sôcôla, đồng thời nhấn mạnh vai trò của doanh nghiệp Thụy Sĩ trong việc tạo việc làm tại Mỹ. Bà cũng nhắc rằng Thụy Sĩ đã dỡ bỏ thuế nhập khẩu hàng công nghiệp từ Mỹ vào năm ngoái.

Cũng trong sáng hôm đó, ông Trump theo dõi bài phát biểu của CEO JPMorgan Chase Jamie Dimon trên Fox News, trong đó ông cảnh báo rằng suy thoái có thể xảy ra do bất ổn kinh tế. Ông Jamie Dimon còn cho biết nhiều nhà đầu tư và bạn bè của ông cùng đều đang "cắt giảm" vì lo ngại trước nguy cơ suy thoái .

Jamie Dimon, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc điều hành (CEO) của JPMorgan Chasecho biết suy thoái là ‘kết quả có thể xảy ra’ từ chính sách thuế quan của ông Trump

Vài giờ sau, ông Trump đã đăng một bài viết trên Truth Social: “HÃY BÌNH TĨNH!”, trấn an người dân không nên hoảng loạn. Ngay sau đó, ông tiếp tục kêu gọi thị trường: “ĐÂY LÀ THỜI ĐIỂM TUYỆT VỜI ĐỂ MUA VÀO.”

Trong khi đó, Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick trả lời cuộc gọi từ Maros Sefcovic – quan chức thương mại hàng đầu của EU – khi EU thông qua các biện pháp trả đũa đối với thuế thép và nhôm của Mỹ. Các biện pháp này nhằm vào nhiều cử tri của ông Trump, từ nông dân trồng đậu nành đến các nhà sản xuất nhựa. EU cũng đang xem xét phản ứng mạnh mẽ hơn, đồng thời tìm kiếm thỏa thuận giảm rào cản thương mại với Washington.

Vào buổi trưa, Bộ trưởng Lutnick và Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent họp cùng Trump trong Phòng Bầu dục. Họ cùng thảo luận về một động thái đảo ngược chính sách thuế quan khiến ngay cả một số trợ lý thân cận cũng bất ngờ. “Tôi nghĩ mọi người đang phản ứng quá mức. Họ đang hoảng loạn,” ông Trump phát biểu sau đó tại Bãi cỏ phía Nam Nhà Trắng, bên cạnh các nhà vô địch đua xe. “Mọi thứ chưa kết thúc, nhưng chúng tôi đang nhận được tín hiệu tích cực từ nhiều quốc gia.”

“Chúng ta sẽ đạt được điều không ai từng mơ tới,” ông nói thêm.

Tuy nhiên, chỉ vài giờ sau, Tổng thống Trump đã phần nào lùi bước. Dù tiếp tục tăng cường các biện pháp thuế đối với Trung Quốc , ông lại bất ngờ rút lại một phần các mức thuế mới áp dụng cho những quốc gia khác. Động thái này khiến thị trường chứng khoán lập tức hồi phục mạnh mẽ.

“Tôi nghe nói đây là ngày vĩ đại trong lịch sử giới tài chính,” ông Trump phát biểu đầy phấn khởi, chưa đầy 90 phút sau khi đăng tải một thông điệp trên nền tảng Truth Social, chính thức đảo ngược chính sách kéo dài suốt một tuần qua.

Ngay sau khi ông Trump tuyên bố đảo ngược một phần thuế quan, các trợ lý khẳng định đó là một phần trong chiến lược đã được tính toán từ trước. Phó Tham mưu trưởng Stephen Miller ca ngợi trên nền tảng X: “Chiến lược tổng thể và tài lãnh đạo của Tổng thống Trump đã đạt được nhiều kết quả trong việc cải cách thương mại quốc tế chỉ trong vài ngày – nhiều hơn bất kỳ ai trong nhiều thập kỷ qua – đồng thời cô lập Trung Quốc về kinh tế và chính trị.”

Tuy vậy, bên trong Nhà Trắng, nhiều quan chức cấp cao tỏ ra bất ngờ. Ngay sau bài đăng của Trump, nhóm truyền thông được triệu tập khẩn cấp để chuẩn bị phản ứng, với sự tham gia của Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent và Thư ký báo chí Karoline Leavitt.

Đến cuối chiều thứ Tư, ông Trump tiết lộ rằng ý định thay đổi hướng đi về chính sách thương mại đã hình thành trong vài ngày qua. "Quyết định cuối cùng có lẽ được đưa ra vào sáng sớm hôm nay, khá sớm. Chúng tôi vừa viết ra, không có sự hỗ trợ pháp lý, không có cố vấn pháp lý nào can thiệp " - Ông Trump cho biết.

Tổng thống cho biết đây là chủ đề đã được thảo luận trong nội bộ một thời gian trước đó. “Chúng tôi đã quyết định hành động, và điều đó đã được thực hiện hôm nay. Chúng tôi cảm thấy hài lòng về quyết định này,” ông nói thêm.

Sau bài đăng, các trợ lý Nhà Trắng nhanh chóng họp để thảo luận về diễn biến mới và các điểm chính trong kế hoạch do ôngTrump vừa đưa ra. Tuy nhiên, nhiều chi tiết trong chính sách mới vẫn chưa rõ ràng, ngay cả với nội bộ Nhà Trắng.

Khi báo chí đặt câu hỏi về việc liệu Canada và Mexico có bị áp mức thuế mới 10% như Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent tuyên bố tại họp báo hay không – mặc dù hai nước không nằm trong kế hoạch “Ngày giải phóng” ban đầu của Tổng thống Trump, cũng có nghĩa rằng các trợ lý chưa thể đưa ra câu trả lời cụ thể với báo giới.

Trước khi ông Trump đưa ra thông báo trên mạng xã hội, chương trình nghị sự chính trong ngày của ông chỉ bao gồm việc tiếp đón các nhà vô địch giải đua xe NASCAR và ký một số sắc lệnh hành pháp vào buổi chiều.

Tuy nhiên, khi các bản tin về tình hình kinh tế đáng lo ngại xuất hiện dày đặc trên truyền hình tại khu vực bờ Tây, ông Trump đã triệu tập Bộ trưởng Tài chính Bessent và Bộ trưởng Thương mại Lutnick vào Phòng Bầu dục để thống nhất nội dung thông báo chính thức.

Trong khi đó, ông Peter Navarro – cố vấn thương mại kỳ cựu và người ủng hộ mạnh mẽ chính sách thuế quan cứng rắn – không tham gia cuộc thảo luận trong Phòng Bầu dục.

Việc ông vắng mặt có thể cho thấy ảnh hưởng của ông trong các cuộc thảo luận đang giảm sút. ông Navarro cũng không được nhắc đến trong phần phát biểu của ông Bessent và Thư ký báo chí Karoline Leavitt khi đề cập chiến lược thuế quan tiếp theo.

Dù vậy, người được coi là kỹ sư trưởng của chiến lược thuế quan cứng rắn - ông Navarro vẫn xuất hiện bên ngoài Nhà Trắng trong một cuộc phỏng vấn với Fox Business ngay sau tuyên bố của Trump, gọi sự điều chỉnh này là một “cuộc đàm phán tốt đẹp.” Ông từ chối trả lời các phóng viên chờ bên ngoài, và cũng đồng thời bác bỏ ý kiến cho rằng ông bị gạt khỏi đội ngũ tư vấn cho Tổng thống Trump trong các vấn đề thương mại.

Không lâu sau, tại Phòng Bầu dục, Tổng thống Trump xuất hiện và hé lộ rõ hơn chiến lược đứng sau quyết định gây chú ý trong tuần. Từ việc tuyên bố áp thuế cao vào tuần trước, đến bước chuyển hướng hoãn áp dụng một phần vào thứ Tư, ông mô tả toàn bộ quá trình như một bước đi chiến thuật.

“Đôi khi, quá trình đàm phán chỉ thực sự bắt đầu khi bạn khiến mọi thứ bắt đầu đi vào quy trình, ” ông Trump cho biết “Và lần này, điều đó đã diễn ra đúng như vậy”.

Tham khảo Washington Post, Fox News

>> Từ 10% đến 125%, hơn 580 tỷ USD rơi vào vòng xoáy: Trò chơi sức bền giữa hai siêu cường Mỹ - Trung