Cán cân thương mại ròng Việt Nam năm 2024 đạt thặng dư kỷ lục hơn 12 tỷ USD 

Thặng dư thương mại hàng hóa: Thành tựu từ sản xuất và xuất khẩu  

Năm 2024, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa  của Việt Nam đạt 786,29 tỷ USD, tăng 15,4% so với năm trước. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu đạt 405,53 tỷ USD, tăng trưởng 14,3%, và nhập khẩu đạt 380,76 tỷ USD, tăng 16,7%. Sự chênh lệch này mang lại thặng dư thương mại hàng hóa 24,77 tỷ USD, một kết quả ấn tượng dù giảm nhẹ so với mức 28,4 tỷ USD năm 2023. 

Cán cân thương mại hàng hóa Việt Nam theo các tháng năm 2024. Nguồn: Tổng cục Hải quan.

Xu hướng thặng dư được duy trì ổn định trong các tháng của năm 2024, với cao điểm vào tháng 6 đạt 4,05 tỷ USD, nhờ xuất khẩu tăng trưởng mạnh mẽ từ các ngành công nghiệp chế biến. Thặng dư giảm nhẹ vào cuối năm, với tháng 12 chỉ đạt 0,52 tỷ USD, do nhu cầu nhập khẩu gia tăng phục vụ các hoạt động sản xuất và tiêu dùng nội địa. So sánh với giai đoạn dài từ năm 2010, Việt Nam đã chuyển đổi thành công từ nhập siêu sang xuất siêu bền vững, củng cố vị thế trên thị trường quốc tế. 

Cơ cấu hàng hóa xuất khẩu phản ánh rõ xu hướng chuyển dịch công nghiệp hóa. Nhóm hàng công nghiệp chế biến  chiếm 88% tổng kim ngạch xuất khẩu, đạt 356,74 tỷ USD, trong đó các sản phẩm điện tử, máy tính và linh kiện dẫn đầu với kim ngạch 72,58 tỷ USD, tăng trưởng 26,6%. Dệt may (37,04 tỷ USD), giày dép (22,87 tỷ USD), và gỗ, sản phẩm gỗ (16,28 tỷ USD) tiếp tục khẳng định vai trò trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Trong khi đó, nhập khẩu tập trung vào tư liệu sản xuất, với điện tử, máy tính và linh kiện chiếm 107,05 tỷ USD, tăng 21,7%, và máy móc, thiết bị đạt 48,89 tỷ USD, tăng 17,6%. 

Cán cân thương mại dịch vụ: Yếu tố hạn chế tổng thặng dư  

Mặc dù thặng dư thương mại hàng hóa đạt mức 24,77 tỷ USD, cán cân thương mại dịch vụ năm 2024 ghi nhận mức nhập siêu 12,34 tỷ USD. Điều này lý giải tại sao thặng dư thương mại ròng (bao gồm cả hàng hóa và dịch vụ) chỉ đạt hơn 12 tỷ USD. 

Cán cân thương mại hàng hóa và dịch vụ ròng của Việt Nam giai đoạn 2010-2024. Nguồn: Tổng cục Thống kê (GSO).

Kim ngạch xuất khẩu dịch vụ trong năm đạt 23,85 tỷ USD, tăng 17,7% so với năm trước, trong đó dịch vụ du lịch đạt 12,19 tỷ USD, chiếm 51,1% tổng kim ngạch và tăng mạnh 33,1%. Dịch vụ vận tải đạt 6,52 tỷ USD, chiếm 27,3%, tăng 5,2%. Tuy nhiên, kim ngạch nhập khẩu dịch vụ cao hơn nhiều, đạt 36,19 tỷ USD, tăng 24,4%, chủ yếu do phí vận tải và bảo hiểm hàng hóa nhập khẩu (12,07 tỷ USD), chiếm 33,4% tổng kim ngạch. 

Nhập khẩu dịch vụ vận tải đạt 14,6 tỷ USD, tăng 16% và dịch vụ du lịch đạt 12,57 tỷ USD, tăng 60,6%. Chênh lệch lớn giữa xuất khẩu và nhập khẩu dịch vụ cho thấy Việt Nam vẫn phụ thuộc nhiều vào dịch vụ vận tải quốc tế và du lịch nước ngoài. Điều này gây áp lực lên cán cân thương mại dịch vụ, làm giảm thặng dư ròng chung. 

Thị trường xuất nhập khẩu trọng điểm: Quan hệ với các đối tác lớn  

Hoa Kỳ tiếp tục là thị trường xuất khẩu  lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch đạt 119,6 tỷ USD, chiếm gần 30% tổng xuất khẩu, và thặng dư thương mại với Hoa Kỳ đạt 104,6 tỷ USD, tăng 25,6%. EU là đối tác thương mại lớn thứ hai với kim ngạch xuất khẩu đạt 52,1 tỷ USD, thặng dư thương mại đạt 35,4 tỷ USD, tăng 23,2%. 

Thị trường xuất, nhập khẩu hàng hóa chủ yếu của Việt Nam năm 2024. Nguồn: Tổng cục Thống kê (GSO).

Trong khi đó, Trung Quốc vẫn là đối tác nhập khẩu lớn nhất với kim ngạch đạt 144,3 tỷ USD, dẫn đến mức nhập siêu kỷ lục 83,7 tỷ USD, tăng 69,5%. Tương tự, Việt Nam cũng ghi nhận nhập siêu từ Hàn Quốc ở mức 30,7 tỷ USD và từ ASEAN 9,9 tỷ USD. Những con số này đặt ra thách thức lớn trong việc cân bằng cán cân thương mại khu vực và giảm phụ thuộc vào nhập khẩu từ các đối tác lớn. 

Triển vọng 2025 và bài học từ năm 2024  

Thặng dư thương mại ròng hơn 12 tỷ USD năm 2024 là một thành tựu quan trọng, nhưng cũng nêu bật các vấn đề cần giải quyết để tối ưu hóa cán cân thương mại dịch vụ. Năm 2025, Việt Nam cần tập trung vào nâng cao giá trị gia tăng trong sản xuất và đẩy mạnh nội địa hóa các dịch vụ vận tải và bảo hiểm hàng hóa. 

Đồng thời, việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, tận dụng các hiệp định thương mại tự do như EVFTA, CPTPP và RCEP, cũng như mở rộng xuất khẩu sang các khu vực mới như châu Phi và Trung Đông sẽ là chìa khóa để giảm sự phụ thuộc vào các đối tác truyền thống. Trong lĩnh vực dịch vụ, việc phát triển du lịch quốc tế đến Việt Nam và dịch vụ logistics nội địa có thể đóng góp lớn vào việc cải thiện cán cân thương mại dịch vụ. 

Năm 2024 đánh dấu một bước tiến lớn của kinh tế Việt Nam trong hội nhập quốc tế. Tuy nhiên, để duy trì đà tăng trưởng và khắc phục những điểm yếu trong cán cân thương mại dịch vụ, cần có các chiến lược dài hạn và sự phối hợp chặt chẽ giữa các chính sách kinh tế vĩ mô và các doanh nghiệp. Cán cân thương mại ròng hơn 12 tỷ USD là một thành tựu đáng ghi nhận, nhưng cũng là nền tảng cho những mục tiêu phát triển bền vững trong tương lai. 

>> Xuất nhập khẩu Việt Nam – ASEAN phục hồi: Xô đổ mọi kỷ lục lịch sử