Câu hỏi tiền ở đâu để xây dựng đường sắt tốc độ cao 67 tỷ USD và vị thế rất khác của Việt Nam sau 14 năm 

Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam  có độ dài 1.541km, quy mô đường đôi, khổ 1.435mm. Cả tuyến có 23 ga khách với cự ly trung bình 67km và 5 ga hàng với các đầu mối hàng hóa. Điểm khởi đầu của toàn tuyến là ga Ngọc Hồi (Hà Nội) và kết thúc tại ga Thủ Thiêm (TP.HCM). 

Tổng mức đầu tư của dự án khoảng hơn 67,34 tỷ USD, dự kiến sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước bố trí trong các kỳ kế hoạch đầu tư công trung hạn. Thời gian bố trí vốn trong 12 năm, bình quân mỗi năm khoảng 5,6 tỷ USD. 

Tại buổi thông tin về chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam do Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) tổ chức, Nguyên Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội khóa XIV, thành viên Tổ chuyên gia của Ban Chỉ đạo xây dựng, thực hiện Đề án chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao, ông Nguyễn Văn Phúc cho biết vào năm 2010, các Đại biểu Quốc hội khóa 12, trong đó có ông Phúc đã đặt câu hỏi về nguồn lực đầu tư dự án. Ông Phúc nói: “Câu hỏi lớn nhất năm 2010 Quốc hội đặt ra đầu tiên là tiền đâu”. 

Ông Phúc bày tỏ quan điểm, tại thời điểm đó, nền kinh tế Việt Nam rất khó khăn, mà dự án được tính toán với tổng mức đầu tư là 56 tỷ USD. Bên cạnh đó, an toàn nợ công và bội chi cũng trở thành những thách thức đối với Quốc hội khiến dự án chưa được thông qua. 

Ông Phúc nói thêm, sau 14 năm, tiềm lực của chúng ta đã khác. Nghiên cứu của Ngân hàng thế giới chỉ ra rằng đây là thời điểm thích hợp để Việt Nam thực hiện xây dựng dự án này khi GDP  bình quân đầu người đạt khoảng 4.282 USD vào năm 2023 và ước đạt khoảng 7.500 USD vào năm 2030. Quy mô nền kinh tế năm 2023 khoảng 430 tỷ USD, gấp gần 3 lần so với năm 2010; nợ công xuống ở mức thấp, chỉ khoảng 37% GDP. 

Đặc biệt, đến năm 2027, quy mô nền kinh tế sẽ đạt khoảng 564 tỷ USD khi dự án được triển khai xây dựng. Vì vậy, nguồn lực đầu tư sẽ không còn là thách thức đối với Việt nam. 

Trả lời VnEconomy về nỗi lo “bẫy nợ”, Ông Phúc cho biết thêm, khi đầu tư công, với tiềm lực không chỉ tài lực như hiện tại, nước ta có thể huy động vốn vay ngân sách, Trái phiếu chính phủ, nguồn vốn địa phương hay nguồn vốn khác từ Nhà nước. Ông nhấn mạnh: "Chúng ta sẽ tránh được nguy cơ rơi vào "bẫy nợ" như một số nước vay vốn nước ngoài”. 

Ông Nguyễn Văn Phúc, nguyên Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội - Ảnh: Baogiaothong

Theo ông Nguyễn Danh Huy, Thứ trưởng Bộ GTVT, đây là dự án thể hiện quyết tâm chính trị của Đảng và là công trình động lực cần ưu tiên nguồn lực để đầu tư; việc cân đối, điều hòa vốn khả năng cao sẽ làm được. 

Ông Huy cho biết thêm, Việt Nam sử dụng vốn ngân sách để triển khai, trong đó có nhiều nguồn, có thể từ cân đối thu chi ngân sách, nếu chưa đủ có thể phát hành Trái phiếu Chính phủ. 

Bên cạnh đó, nguyên Thứ trưởng Bộ GTVT, chuyên gia Ban Chỉ đạo xây dựng, thực hiện Đề án chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao, ông Nguyễn Ngọc Đông cho biết, nhìn nhận từ các quốc gia trên thế giới, Nhà nước có trách nhiệm đầu tư phát triển đường sắt tốc độ cao nói riêng và hạ tầng GTVT nói chung. 

Vì vậy, đầu tư phát triển đường sắt tốc độ cao chủ đạo sẽ là đầu tư công. Do đó, không phải lo xảy ra “bẫy nợ” vì chúng ta không phải vay vốn từ nước ngoài. 

Như vậy, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam sẽ là dự án tự lực, tự cường của Việt Nam. Bộ Chính trị quyết định sẽ không phụ thuộc vào vốn vay của bất kỳ nước nào bởi sẽ phải có sự ràng buộc. Vì vậy, nỗi lo về “bẫy nợ” đã tìm được cách giải quyết. 

>>Siêu dự án hơn 67 tỷ USD của Việt Nam: Một mũi tên trúng nhiều đích