Doanh nghiệp vừa và nhỏ sẽ hưởng lợi gì khi bỏ room tín dụng? 

Tại tọa đàm “Bàn Tròn Chính Sách” do VietnamBiz tổ chức ngày 11/03, các chuyên gia kinh tế, lãnh đạo ngân hàng và nhà hoạch định chính sách đã thảo luận chuyên sâu về ảnh hưởng của việc bỏ room tín dụng đến nền kinh tế Việt Nam. Các diễn giả tham dự gồm TS. Nguyễn Tú Anh, nguyên Giám đốc Trung tâm Thông tin, phân tích và dự báo kinh tế, Ban Kinh tế Trung ương; ông Trần Hoài Phương, Giám đốc Khối Khách hàng Doanh nghiệp, thành viên Ban điều hành Ngân hàng HDBank; và ông Lê Hoài Ân, chuyên gia nghiên cứu chiến lược ngân hàng, người sáng lập IFSS và đồng sáng lập WiResearch. 

Room tín dụng: Công cụ kiểm soát hay rào cản tăng trưởng?  

Cơ chế room tín dụng  được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) áp dụng từ năm 2011 với mục tiêu kiểm soát rủi ro hệ thống, hạn chế tình trạng tín dụng tăng trưởng nóng và ngăn ngừa lạm phát. Dưới góc nhìn kinh tế vĩ mô, room tín dụng giúp điều tiết cung tiền, bảo đảm an toàn hệ thống ngân hàng và tránh tình trạng nợ xấu gia tăng đột biến. Tuy nhiên, chính sách này cũng tạo ra những rào cản lớn, đặc biệt đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME). 

Theo TS. Nguyễn Tú Anh, “room tín dụng thực chất là một cơ chế phân bổ thị phần tín dụng giữa các ngân hàng. Tuy nhiên, điều này lại vô tình hạn chế cạnh tranh và làm thu hẹp cơ hội tiếp cận vốn của doanh nghiệp". SME vốn đã gặp khó khăn trong việc vay vốn do thiếu tài sản thế chấp và hồ sơ tài chính chưa đầy đủ, nay lại càng khó tiếp cận các khoản vay khi ngân hàng bị giới hạn tín dụng. 

Ngoài ra, room tín dụng cũng gây ra những bất cập trong hoạt động của các ngân hàng. Ông Lê Hoài Ân phân tích: “Khi các ngân hàng đạt hạn mức tín dụng, họ buộc phải ngừng cho vay ngay cả với các khách hàng có xếp hạng tín nhiệm tốt. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp rơi vào tình trạng bị động về tài chính, đặc biệt là trong các giai đoạn cao điểm sản xuất". 

Lợi ích của việc bỏ room tín dụng đối với SME  

Việc dỡ bỏ room tín dụng có thể mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho SME. Theo ông Trần Hoài Phương, nếu không bị hạn chế bởi room tín dụng, các ngân hàng có thể linh hoạt hơn trong việc xét duyệt và cấp tín dụng dựa trên năng lực tài chính thực tế của doanh nghiệp, thay vì bị ràng buộc bởi hạn mức hành chính. “Một hệ thống tín dụng linh hoạt sẽ giúp doanh nghiệp có thể tiếp cận nguồn vốn kịp thời, tránh tình trạng phải chờ đợi hoặc tìm kiếm các giải pháp tài chính đắt đỏ hơn,” theo ông Phương. 

Ông Trần Hoài Phương, Giám đốc Khối Khách hàng Doanh nghiệp, thành viên Ban điều hành Ngân hàng HDBbank. (Ảnh: Vietnambiz).

Ngoài ra, khi không còn bị giới hạn bởi room tín dụng, các ngân hàng  có thể tập trung vào các khoản vay trung và dài hạn, giúp SME có thêm nguồn lực đầu tư vào sản xuất, đổi mới công nghệ và mở rộng thị trường. Ông Lê Hoài Ân cũng nhấn mạnh: “Bỏ room tín dụng sẽ giúp các ngân hàng tái cơ cấu danh mục tín dụng, tăng cường hỗ trợ những ngành kinh tế có tiềm năng tăng trưởng cao". 

Không chỉ dừng lại ở việc mở rộng khả năng tiếp cận vốn, việc dỡ bỏ room tín dụng còn tạo áp lực cạnh tranh giữa các ngân hàng, buộc họ phải hạ lãi suất để thu hút khách hàng. Điều này đặc biệt có lợi cho SME, vốn thường chịu mức lãi suất cao hơn do yếu tố rủi ro trong hoạt động. 

Những rủi ro tiềm ẩn khi bỏ room tín dụng  

Dù mang lại nhiều lợi ích, việc bỏ room tín dụng cũng có thể kéo theo một số rủi ro nếu không có cơ chế kiểm soát chặt chẽ. TS. Nguyễn Tú Anh cảnh báo: “Nếu không kiểm soát tốt, tín dụng có thể chảy vào các lĩnh vực rủi ro cao như bất động sản hoặc chứng khoán, tạo ra bong bóng tài sản và gây mất cân đối kinh tế". 

Bên cạnh đó, việc loại bỏ hạn mức tín dụng có thể làm gia tăng cạnh tranh giữa các ngân hàng, nhưng đồng thời cũng đặt các ngân hàng nhỏ vào thế bất lợi. Ông Lê Hoài Ân nhận định: “Những ngân hàng nhỏ với năng lực quản trị rủi ro yếu có thể bị lép vế trước các ngân hàng lớn, dẫn đến quá trình sáp nhập và tái cấu trúc mạnh mẽ trong ngành". 

Ngoài ra, nếu không có cơ chế giám sát hiệu quả, việc tăng trưởng tín dụng ồ ạt có thể làm gia tăng tỷ lệ nợ xấu, đẩy nền kinh tế vào tình trạng rủi ro tài chính. NHNN sẽ cần có những biện pháp quản lý linh hoạt, thay thế room tín dụng bằng các tiêu chí an toàn vốn và giám sát theo chuẩn mực quốc tế như Basel II, Basel III. 

Lộ trình bỏ room tín dụng: Cần giám sát chặt chẽ để tránh rủi ro  

Các chuyên gia đồng thuận rằng bỏ room tín dụng là xu hướng tất yếu nhưng cần thực hiện có lộ trình. TS. Nguyễn Tú Anh đề xuất: “NHNN có thể thử nghiệm bỏ room tín dụng trước với nhóm 15-20 ngân hàng có nền tảng quản trị rủi ro tốt, trước khi áp dụng rộng rãi cho toàn hệ thống". 

Ngoài ra, việc áp dụng các chuẩn mực quản trị tài chính quốc tế và nâng cao xếp hạng tín nhiệm quốc gia cũng là yếu tố quan trọng để Việt Nam thu hút thêm nguồn vốn dài hạn từ nước ngoài. Theo ông Trần Hoài Phương, “doanh nghiệp cần chủ động hơn trong việc nâng cao minh bạch tài chính và cải thiện khả năng quản lý dòng tiền để tận dụng tối đa cơ hội từ một thị trường tín dụng mở". 

Việc bỏ room tín dụng sẽ là một bước ngoặt quan trọng đối với hệ thống ngân hàng Việt Nam, giúp SME có nhiều cơ hội tiếp cận vốn hơn. Tuy nhiên, sự thành công của chính sách này sẽ phụ thuộc vào năng lực quản trị rủi ro của các ngân hàng và sự giám sát chặt chẽ từ NHNN. Một lộ trình hợp lý, đi kèm với các biện pháp kiểm soát hiệu quả, sẽ giúp nền kinh tế Việt Nam tận dụng tối đa lợi ích từ việc dỡ bỏ room tín dụng, đồng thời đảm bảo sự phát triển bền vững trong tương lai. 

>> Mỹ - EU - Trung Quốc: Thương mại toàn cầu đang xoay chiều ra sao?