Gần 32% lao động TP. Hồ Chí Minh muốn lương trên 20 triệu nhưng bị ép giá: Doanh nghiệp không thể hay không muốn trả? 

Sự chênh lệch giữa kỳ vọng tiền lương  của người lao động và mức lương thực tế trên thị trường lao động  TP. Hồ Chí Minh đã kéo dài nhiều năm và chưa có dấu hiệu thu hẹp. Theo báo cáo của UBND TP. Hồ Chí Minh gửi Đoàn đại biểu Quốc hội TP. Hồ Chí Minh, giai đoạn 2021-2024, bình quân mỗi năm có 144.000 ứng viên tìm việc, trong đó 31,76% mong muốn mức lương trên 20 triệu đồng/tháng – đây là mức lương có đông người tìm việc mong muốn đạt nhất. 

Tuy nhiên, khảo sát hơn 285.000 vị trí tuyển dụng của các doanh nghiệp lại cho thấy chỉ 9,77% công việc có mức lương trên 20 triệu đồng/tháng, thấp hơn hơn ba lần so với nhu cầu thực tế của người lao động. Ngược lại, mức lương từ 5-10 triệu đồng/tháng lại chiếm 44,47% tổng nhu cầu tuyển dụng, phản ánh một thực tế nghiệt ngã: dù chi phí sinh hoạt  ngày càng tăng, thu nhập thực tế của người lao động vẫn bị ghìm chặt ở mức thấp. 

Người lao động tìm công việc tại sàn giao dịch việc làm. Ảnh: VnExpress.

Người lao động gặp khó giữa vòng xoáy chi phí sinh hoạt leo thang  

Theo Numbeo, một cá nhân cần ít nhất 12,5 triệu đồng/tháng, chưa bao gồm tiền thuê nhà, để duy trì mức sống tối thiểu tại TP. Hồ Chí Minh. Nếu tính cho một gia đình bốn người, con số này dao động từ 30-40 triệu đồng/tháng. Trong khi đó, mức lương trung bình tại TP. Hồ Chí Minh chỉ đạt 12,4 triệu đồng/tháng, thấp hơn rất nhiều so với mức chi tiêu tối thiểu. 

Đối với nhóm có thu nhập 5-10 triệu đồng/tháng, phần lớn người lao động buộc phải chấp nhận một cuộc sống bấp bênh, không có khả năng tích lũy, thậm chí phải làm thêm nhiều công việc khác để đủ trang trải cuộc sống. 

Chi phí sinh hoạt tại thành phố này đã tiệm cận với các đô thị lớn khác trong khu vực Đông Nam Á. Chi phí sinh hoạt cho một gia đình bốn người tại Bangkok (Thái Lan) là 2.322 USD/tháng, tại Kuala Lumpur (Malaysia) là 1.975 USD/tháng, trong khi Singapore lên tới 4.037 USD/tháng. Mặc dù giá cả đang tăng lên từng ngày, nhưng mức lương trung bình của người lao động Việt Nam vẫn thấp hơn đáng kể so với các nước trong khu vực. 

Lương trên 20 triệu: Vì sao vẫn là giấc mơ xa vời?  

Không phải ai cũng có thể đạt được mức lương trên 20 triệu đồng, dù nhu cầu và chi phí sống ngày càng cao. Theo ông Bùi Đoàn Chung, người sáng lập Công ty CP Nghề Nhân Sự Việt Nam, các công việc có mức lương này thường yêu cầu tối thiểu 3-5 năm kinh nghiệm, chuyên môn cao và thường tập trung trong các lĩnh vực công nghệ, tài chính, marketing và quản lý cấp cao. 

Theo ThS Lê Anh Tú, Giám đốc iGem Agency TP. Hồ Chí Minh, với các ngành như digital marketing, thương mại điện tử, một người trẻ có thể đạt mức lương này chỉ sau 2-3 năm nếu có năng lực xuất sắc. Tuy nhiên, với các ngành nghề truyền thống như sản xuất, kỹ thuật, xây dựng, chỉ 10% sinh viên tốt nghiệp sau 3 năm có thể đạt mức lương mong muốn. 

Điều đáng nói, mức lương trên 20 triệu đồng không phải là “tấm vé vàng” giúp cuộc sống dễ dàng hơn. Những vị trí có thu nhập này đòi hỏi cường độ làm việc cao hơn 30-40% so với các vị trí lương thấp hơn, áp lực công việc lớn, trách nhiệm nhiều hơn và gần như không có ranh giới giữa công việc và cuộc sống cá nhân. 

Doanh nghiệp không thể hay không muốn trả lương cao?  

Vấn đề không chỉ nằm ở việc doanh nghiệp không thể trả lương cao, mà thực tế là họ không muốn. Theo khảo sát của Trung tâm Dự báo nhu cầu nhân lực và Thông tin thị trường lao động TP. Hồ Chí Minh (Falmi), nhóm lương 5-10 triệu đồng/tháng chiếm 44,47% tổng số vị trí tuyển dụng, trong khi nhóm trên 20 triệu đồng chỉ chiếm 9,77%. Điều này phản ánh rằng phần lớn doanh nghiệp đang cố gắng giữ chi phí lao động ở mức thấp nhất có thể để tối đa hóa lợi nhuận. 

Theo GS Nguyễn Thiện Nhân, Đoàn đại biểu Quốc hội TP. Hồ Chí Minh, thành phố đang gặp khó khăn trong việc giữ chân lao động nhập cư do tiền lương không còn đủ hấp dẫn. Ông nhận định: “Lao động có mong muốn tiền lương cao, thu nhập đủ sống là điều chính đáng. Tuy nhiên, chi phí sinh hoạt ngày càng đắt đỏ, trong khi doanh nghiệp vẫn giữ mức lương thấp, khiến nhiều lao động phải tìm kiếm cơ hội ở nơi khác". 

GS Nguyễn Thiện Nhân phát biểu tại buổi giám sát, chiều ngày 14/03/2025. Ảnh: VnExpress.

Nhiều doanh nghiệp cố tình tối ưu hóa chi phí bằng cách tuyển dụng lao động phổ thông với mức lương thấp, thay vì đầu tư vào nhân sự chất lượng cao. Điều này tạo ra một vòng luẩn quẩn: lao động không được trả lương cao, họ phải làm thêm giờ để trang trải cuộc sống, sức lao động bị bào mòn, năng suất giảm sút và doanh nghiệp tiếp tục tìm cách cắt giảm chi phí lao động. 

Cần giải pháp gì để bảo vệ người lao động?  

Trước tình trạng này, TP. Hồ Chí Minh cần điều chỉnh chính sách lương tối thiểu vùng, đảm bảo người lao động có thu nhập đủ sống thay vì để họ tự xoay sở. Đồng thời, cần có các chính sách hỗ trợ nhà ở, y tế và giáo dục cho lao động nhập cư, giúp họ ổn định cuộc sống và giảm áp lực tài chính. 

Doanh nghiệp cũng cần có lộ trình tăng lương hợp lý, không chỉ để giữ chân nhân sự mà còn để kích thích năng suất lao động. Theo TS Lê Đình Kha, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Kỹ thuật Cao Thắng, nếu không có giải pháp đồng bộ giữa chính sách nhà nước và doanh nghiệp, sự mất cân đối giữa cung - cầu lao động sẽ tiếp tục gia tăng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển kinh tế TP. Hồ Chí Minh trong dài hạn. 

Cuối cùng, đã đến lúc người lao động phải cùng nhau tạo sức ép đủ lớn để buộc doanh nghiệp phải thay đổi. Một thị trường lao động công bằng hơn chỉ có thể hình thành khi các chính sách và áp lực xã hội đủ mạnh để buộc doanh nghiệp phải trả lương xứng đáng với sức lao động của người lao động. 

>> Lương thấp, nhân sự ồ ạt nghỉ việc: Doanh nghiệp có mạnh tay tăng lương để giữ người?