Jack Ma tái xuất, Alibaba hồi sinh ngoạn mục: Cổ phiếu nhảy vọt 60%, vốn hóa tăng thêm 100 tỷ USD 

Vào tháng 11/2023, Jack Ma  đã gửi một bản ghi nhớ nội bộ cho Alibaba, kêu gọi tập đoàn thương mại điện tử do ông sáng lập "điều chỉnh lại hướng đi". 

Thông điệp này được xem như một lời kêu gọi của một trong những lãnh đạo công nghệ hàng đầu Trung Quốc đối với một công ty đang trải qua giai đoạn đầy biến động. 

Khi đó, giá cổ phiếu Alibaba  chạm mức thấp kỷ lục, tăng trưởng đình trệ do cạnh tranh ngày càng khốc liệt, ban lãnh đạo liên tục thay đổi, trong khi công ty vẫn bị Bắc Kinh giám sát chặt chẽ. Bản thân Jack Ma gần như không xuất hiện trước công chúng. 

Nhưng thông điệp của ông dường như đã thắp lên hy vọng mới cho Alibaba. Tập đoàn này đang phục hồi tăng trưởng trong mảng kinh doanh cốt lõi và trở thành một trong những tên tuổi hàng đầu trong lĩnh vực AI tại Trung Quốc cũng như toàn cầu, cạnh tranh với OpenAI và DeepSeek. 

Cổ phiếu niêm yết tại Mỹ của Alibaba đã nhảy vọt gần 60% trong năm nay, giúp vốn hóa thị trường của công ty tăng hơn 100 tỷ USD. 

Alibaba lao dốc  

Sự suy thoái của Alibaba được cho là bắt nguồn từ bài phát biểu của Jack Ma vào tháng 10/2020, trong đó ông chỉ trích cơ quan quản lý tài chính Trung Quốc. 

Lời nhận xét của Ma ban đầu không thu hút quá nhiều sự chú ý, thậm chí giá cổ phiếu Alibaba vẫn đạt mức cao kỷ lục ngay sau đó, với vốn hóa thị trường vượt 858 tỷ USD. Khi ấy, Alibaba là tập đoàn thương mại điện tử lớn nhất Trung Quốc, mở rộng mạnh mẽ ra quốc tế, mảng điện toán đám mây cũng đang tăng trưởng nhanh. Đặc biệt, Ant Group – công ty con trong lĩnh vực công nghệ tài chính của Alibaba – chuẩn bị IPO với mức gọi vốn kỷ lục 34 tỷ USD, trở thành thương vụ niêm yết lớn nhất trong lịch sử. 

Nhưng chỉ 2 ngày trước khi Ant Group lên sàn, đợt IPO bị hủy bỏ, với lý do có sự "thay đổi trong môi trường pháp lý" tại Trung Quốc. 

Điều này mở đầu cho một loạt động thái giám sát gắt gao của Bắc Kinh đối với Alibaba và các tập đoàn công nghệ lớn khác. Giới chức áp đặt hàng loạt quy định nhằm siết chặt các hành vi cạnh tranh không lành mạnh, phạt các công ty hàng tỷ USD, yêu cầu tái cấu trúc Ant Group và triển khai loạt biện pháp kiểm soát toàn diện ngành công nghệ. 

Bất ổn và hoang mang  

Bên cạnh áp lực pháp lý, Alibaba còn đối mặt với nhiều thách thức khác, bao gồm nền kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm hậu Covid-19 và sự cạnh tranh từ các đối thủ mới nổi như Pinduoduo hay Douyin - những nền tảng đang thu hút đông đảo người dùng. 

Tháng 3/2023, Alibaba tuyên bố tái cấu trúc thành 6 tập đoàn kinh doanh độc lập, mỗi đơn vị có thể huy động vốn bên ngoài và niêm yết riêng lẻ. Công ty kỳ vọng động thái này sẽ giúp các mảng hoạt động linh hoạt hơn. 

Tuy nhiên, chưa đầy 3 tháng sau, Alibaba tiếp tục có một đợt cải tổ lãnh đạo. Daniel Zhang, CEO từ năm 2015 và Chủ tịch từ năm 2019, tuyên bố từ chức để tập trung vào mảng điện toán đám mây. Ba tháng sau, Zhang bất ngờ rời công ty hoàn toàn. 

Eddie Wu – đồng sáng lập Alibaba – lên nắm quyền CEO và lãnh đạo mảng đám mây. Trong khi đó, Joe Tsai – một đồng sáng lập khác – đảm nhận vai trò Chủ tịch. Đây được xem là giai đoạn xáo trộn nhất trong lịch sử Alibaba. 

"Thời điểm đó, một bầu không khí bất ổn và hoang mang bao trùm lên nhân viên. Nhiều người chờ đợi xem tình hình sẽ ra sao, nhưng vấn đề là không ai biết cuộc khủng hoảng này sẽ kéo dài bao lâu", Brian Wong, cựu giám đốc Alibaba, chia sẻ. 

Vực dậy Alibaba  

Dưới sự dẫn dắt của Eddie Wu và Joe Tsai, Alibaba tập trung trở lại vào 2 lĩnh vực cốt lõi: thương mại điện tử và điện toán đám mây. Các sáng kiến khác bị thu hẹp, thay vì tiếp tục vận hành công ty như 6 tập đoàn riêng biệt. 

Trí tuệ nhân tạo trở thành ưu tiên hàng đầu, với chiến lược tái định hình Alibaba theo tư duy của một startup để cạnh tranh tốt hơn. 

"Các tập đoàn lớn thường rất chậm chạp do cơ cấu ra quyết định phức tạp. Chúng tôi cần lấy lại sự linh hoạt và phản ứng nhanh hơn", Joe Tsai cho biết tại sự kiện CNBC CONVERGE LIVE ở Singapore. 

Wu và Tsai cũng quyết định hủy kế hoạch niêm yết Cainiao – mảng logistics của Alibaba, đảo ngược cam kết trước đó. 

Duncan Clark, cố vấn lâu năm của Alibaba, nhận định: "Eddie đang được đánh giá cao trong nội bộ khi mạnh tay cắt giảm những mảng không hiệu quả và tái thiết công ty. Jack Ma và Joe Tsai đã đặt niềm tin vào anh ấy, và điều đó đang phát huy tác dụng". 

Sau khi Ant Group bị đình chỉ IPO vào năm 2020, Jack Ma gần như biến mất khỏi công chúng. Ông trở thành biểu tượng cho chiến dịch siết chặt khu vực tư nhân của Bắc Kinh. 

Sự giám sát chặt chẽ khiến giá trị của các công ty công nghệ Trung Quốc bốc hơi hàng tỷ USD, dòng vốn đầu tư vào startup cũng lao dốc. Nhưng khi nền kinh tế Trung Quốc gặp nhiều khó khăn, vai trò của ngành công nghệ lại được chú trọng trở lại. 

Tháng 2/2024, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có cuộc gặp hiếm hoi với các doanh nhân, kêu gọi họ "thể hiện tài năng". Jack Ma cũng có mặt tại sự kiện này – lần đầu tiên ông xuất hiện cùng giới lãnh đạo cấp cao sau nhiều năm. 

Buổi gặp gỡ này đã giúp cải thiện tâm lý nhà đầu tư và tiếp thêm động lực để Alibaba mở rộng đầu tư. 

"Nó đã mang lại sự tự tin cho chúng tôi để tiếp tục rót vốn vào AI và tuyển dụng thêm nhân sự", Joe Tsai cho hay, ám chỉ khoản đầu tư hơn 50 tỷ USD vào hạ tầng AI của công ty trong ba năm tới. 

Đặt cược vào AI  

Một phần lớn đợt phục hồi cổ phiếu Alibaba đến từ cơn sốt AI và sự nổi lên của DeepSeek. 

Alibaba là một trong những công ty dẫn đầu AI tại Trung Quốc, ra mắt mô hình ngôn ngữ lớn đầu tiên – Tongyi Qianwen (Qwen) – vào năm 2023, không lâu sau khi ChatGPT gây tiếng vang toàn cầu. Công ty liên tục tung ra các phiên bản AI mới, hỗ trợ tạo video, văn bản và hình ảnh. 

Chiến lược của Alibaba là mã nguồn mở các mô hình AI, cho phép bất kỳ ai cũng có thể tải xuống và phát triển thêm. Điều này giúp công ty xây dựng cộng đồng nhà phát triển toàn cầu, tăng cường ảnh hưởng trong lĩnh vực AI. 

Song song đó, Alibaba đang đặt cược vào điện toán đám mây – mảng kinh doanh có thể hưởng lợi từ cơn sốt AI khi các công ty cần hạ tầng tính toán để huấn luyện và vận hành mô hình. 

Theo CNBC 

>> Alibaba ra mắt mô hình AI có thể ‘đọc vị’ cảm xúc, miễn phí cho mọi người dùng