Khu rừng mang tên Đại tướng duy nhất trong lịch sử hiện đại đánh bại 4 quốc gia trên thế giới, là điểm dừng chân của Đoàn quân giải phóng Điện Biên Phủ 1954 

Vào những năm 1954, trên tuyến đường 13A (nay là quốc lộ 37), khu rừng bản Nhọt ở huyện Phù Yên, tỉnh Sơn La, đã trở thành một điểm dừng chân quan trọng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp  và Đoàn quân giải phóng trong hành trình tiến tới chiến dịch Điện Biên Phủ lừng lẫy năm châu. Với diện tích gần 200 ha, được bao phủ bởi những lớp cây rừng dày đặc, khu rừng không chỉ che chở cho đoàn quân tránh khỏi sự phát hiện của máy bay địch, mà còn là tấm lá chắn thiên nhiên vững chắc bảo vệ họ trong giai đoạn quyết định của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. 

Hồi ức về thời kháng chiến hào hùng  

Vào tháng 1/1954, các đơn vị pháo binh và pháo cao xạ của quân đội ta cùng các đoàn dân công hỏa tuyến đã hành quân trên tuyến Sơn La - Lai Châu, một trong những tuyến giao thông huyết mạch. Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Bộ chỉ huy chiến dịch Điện Biên Phủ đã giấu quân trong khu rừng bản Nhọt, nơi thiên nhiên và đồng bào đã hết lòng che chở, giúp đỡ cho bộ đội ta trên con đường hành quân. Cánh rừng này, theo người dân địa phương, đã chứng kiến nhiều giai đoạn khó khăn nhưng cũng đầy hi vọng của cả quân đội và nhân dân. 

Thời gian đó, cuộc sống của đồng bào các dân tộc tại huyện Phù Yên rất khó khăn. Dù vậy, họ đã không ngần ngại đóng góp 2.700 tấn gạo để tiếp tế cho bộ đội, trong đó riêng huyện Phù Yên đã đóng góp 640 tấn. Những hình ảnh của đồng bào dân tộc Sơn La âm thầm hỗ trợ cuộc kháng chiến như ông Bạc Văn Kinh, người bản Nhọt 1, đã mãi khắc sâu trong ký ức của những người sống qua thời kỳ này. 

Ông Kinh, kể: Thời đó, khó khăn lắm, người dân chúng tôi nghèo đói, thiếu muối, thiếu dầu... một hôm, tôi cùng 5 thanh niên trong bản đi giúp bộ đội đẩy những thùng dầu vào vị trí cất giấu. Tôi được các chú bộ đội cho một ít dầu, đựng vào ống tre, mang về thắp cho cái đèn sáng. Các chú bộ đội bảo mang về giữ gìn cẩn thận không gây ra cháy nhà đấy. Rồi chúng tôi còn được anh nuôi cho cơm ăn, chúng tôi vui lắm. 

"Tôi kể lại cho con cháu nghe những sự tích về cánh rừng Đại tướng Võ Nguyên Giáp, nhìn vào đó để người dân trong bản biết bảo vệ rừng, thắt chặt tình làng nghĩa xóm, sống tốt hơn; nguyện một đời tin theo Đảng, Bác Hồ...", ông Kinh nói. 

Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, khi người dân bản Nhọt biết rằng Đại tướng Võ Nguyên Giáp và đoàn quân đã từng dừng chân tại nơi này, họ đã đặt tên khu rừng là “Rừng Đại tướng Võ Nguyên Giáp” để tưởng nhớ và tôn vinh vị tướng tài ba. Suốt bao năm qua, mặc cho cuộc sống còn nhiều khó khăn, người dân nơi đây vẫn luôn bảo vệ cánh rừng, không phá rừng làm nương rẫy, coi đây là biểu tượng của lòng kính yêu đối với Đại tướng và lịch sử hào hùng của dân tộc. 

Ông Đinh Văn Uẩn, người dân bản Nhọt 1, nhớ lại thời điểm năm 1954, khi ông còn là cậu bé 12 tuổi: “Tôi dắt trâu đi chăn thả ở gần khu rừng Đại tướng Võ Nguyên Giáp bây giờ, có một anh bộ đội chạy ra nhắc nhẹ tôi không được đi đến gần khu rừng đó. Hôm sau, tôi lại đi chăn trâu ở đó, gần trưa thì có anh nuôi mang cơm, thịt gói bằng lá sung rừng cho tôi ăn…” 

Những khoảnh khắc giản dị ấy đã in sâu vào ký ức của ông, và ông luôn tự hào vì khu rừng đã trở thành nơi trú ẩn của một trong những người hùng lớn nhất của dân tộc. 

Suốt gần 7 thập kỷ qua, cánh rừng tại bản Nhọt vẫn xanh tươi, bạt ngàn, như minh chứng cho tình cảm yêu mến, thủy chung của đồng bào các dân tộc nơi đây dành cho Đại tướng Võ Nguyên Giáp và đoàn quân năm xưa. Cuối năm 2021, huyện Phù Yên đã khánh thành công trình bảo vệ, tu bổ, tôn tạo và phát huy giá trị của Di tích lịch sử kháng chiến chống Pháp tại Khu rừng bản Nhọt, với kinh phí được huy động từ nguồn xã hội hóa. 

Tình yêu và lòng kính trọng của nhân dân dành cho Đại tướng  

Năm 2008, UBND tỉnh Sơn La đã công nhận “rừng Đại tướng Võ Nguyên Giáp” là khu di tích lịch sử cấp tỉnh. Khu di tích rộng hơn 300ha, với gần 200ha rừng phòng hộ, được người dân gìn giữ qua nhiều thế hệ. Năm 2021, sau thời gian tu bổ và tôn tạo, khu di tích kháng chiến này đã chính thức hoàn thiện với Đền thờ Đại tướng Võ Nguyên Giáp. 

Ông Vương Trọng Hiền, Giám đốc Quản lý dự án Khu Di tích Đền thờ Đại tướng Võ Nguyên Giáp cho hay, công trình gồm các hạng mục như nhà đền thờ diện tích 150m2; sân đền thờ; sân hành lễ; vườn hoa; cầu cảnh quan và hệ thống dẫn đường; cổng tam quan và một số hạng mục phụ trợ khác. Khu di tích được khởi công ngày 15/10/2020 và hoàn thành, bàn giao, đưa vào khai thác sử dụng ngày 17/12/2021. Tổng mức đầu tư của dự án khoảng 38 tỷ đồng; trong đó, nguồn vốn xã hội hóa khoảng 20 tỷ đồng. 

Địa danh lịch sử này đã trở thành "địa chỉ đỏ" giáo dục truyền thống cách mạng, đón tiếp nhiều đoàn du khách và học sinh đến tham quan và tìm hiểu về lịch sử hào hùng của dân tộc. Các thế hệ trẻ được dẫn dắt tham gia các hoạt động ngoại khóa tại đây, dâng hương tưởng niệm Đại tướng và tìm hiểu về chiến dịch Điện Biên Phủ - một dấu ấn không thể phai mờ trong lịch sử Việt Nam. 

Bà Đinh Thị Tiên, Bí thư chi bộ bản Nhọt 1, cho biết, từ khi khu rừng được công nhận là di tích lịch sử, người dân trong bản đã lập tổ bảo vệ rừng và phòng cháy chữa cháy, cùng nhau giữ gìn cánh rừng này mãi xanh tươi. Nhờ sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền địa phương và kiểm lâm, nhiều năm qua, khu rừng không hề bị cháy hay phá hủy, mà vẫn bảo tồn được vẻ đẹp thiên nhiên hoang sơ, hùng vĩ. 

Phát huy giá trị của khu rừng, chính quyền và người dân huyện Phù Yên còn tổ chức nhiều mô hình phát triển kinh tế bền vững gắn liền với việc bảo tồn rừng. Khu di tích lịch sử này không chỉ là nơi tưởng nhớ về chiến thắng hào hùng, mà còn là biểu tượng của lòng kính trọng và tri ân đối với Đại tướng Võ Nguyên Giáp. 

Rừng Đại tướng Võ Nguyên Giáp ở Phù Yên không chỉ là nơi lưu giữ những ký ức về chiến thắng Điện Biên Phủ, mà còn là minh chứng cho tình cảm sâu đậm của người dân đối với lịch sử và những anh hùng của dân tộc. Từ sự hy sinh thầm lặng trong những năm kháng chiến cho đến những nỗ lực bảo vệ và phát huy giá trị di tích ngày nay, rừng Đại tướng Võ Nguyên Giáp sẽ mãi mãi là biểu tượng của lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc và sự trường tồn của lịch sử. 

Cánh rừng ấy, với những cây cổ thụ hàng trăm năm tuổi, không chỉ tỏa bóng mát mà còn là chứng nhân cho những bước chân của đoàn quân năm xưa. Những thế hệ hôm nay và mai sau sẽ tiếp tục gìn giữ và phát huy di sản này, để rừng Đại tướng mãi xanh, trường tồn với thời gian, và là nơi giáo dục truyền thống cho các thế hệ trẻ về những trang sử hào hùng của đất nước. 

*Tổng hợp 

>> Ngôi nhà 3 gian bình dị, từng bị giặc Pháp đốt phá của Đại tướng Võ Nguyên Giáp