Loạt sai sót ở dự án cao tốc Mai Sơn - Quốc lộ 45: Kiến nghị xử lý nghiêm 

Thanh tra Chính phủ vừa ban hành kết luận thanh tra về việc cấp phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường tại tỉnh Ninh Bình, Thanh Hóa cung cấp cho dự án thành phần đầu tư xây dựng đoạn Mai Sơn - Quốc lộ 45. 

Thanh tra Chính phủ cho biết, Dự án cao tốc đoạn Mai Sơn - Quốc lộ 45 do Bộ Giao thông vận tải làm chủ đầu tư, được triển khai thi công trong thời gian dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, giá nguyên vật liệu tăng cao, công tác giải phóng mặt bằng và xử lý bãi đổ thải gặp nhiều khó khăn, dự án có một số đoạn nền đất yếu phải xử lý. 

Thời gian đầu thi công Dự án thiếu nguồn vật liệu đắp nền đường, cụ thể: tại tỉnh Ninh Bình có 2 điểm mỏ (được lựa chọn khi khảo sát) không đủ trữ lượng đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật; tại địa bàn tỉnh Thanh Hoá, các điểm mỏ có công suất khai thác thấp, không đáp ứng được nhu cầu vật liệu khối lượng lớn của Dự án trong thời gian ngắn. Việc thiếu nguồn vật liệu đắp nền đường đã ảnh hưởng tiến độ dự án tại một số thời điểm. 

Thanh tra Chính phủ cho rằng, công tác điều tra, khảo sát, đánh giá trữ lượng, chất lượng của các mỏ vật liệu phục vụ Dự án của Bộ Giao thông vận tải (đại diện là Ban Quản lý dự án Thăng Long) và nhà thầu thi công chưa chưa đáp ứng yêu cầu thực tế xây dựng. 

Tỷ lệ sai số lớn, số mỏ theo khảo sát là 37 nhưng thực tế thi công chỉ có 17 mỏ cung cấp được vật liệu cho Dự án (tỷ lệ 46%), còn 20 mỏ không cung cấp được vật liệu (nguyên nhân do không đáp ứng được tiêu chuẩn kỹ thuật, không còn trữ lượng, chưa được cấp phép, vướng mắc trong giải phóng mặt bằng)… Như vậy, kết quả khảo sát, lấy mẫu thử nghiệm và lựa chọn các điểm mỏ của đơn vị tư vấn là chưa phù hợp với thực tế. Đây là nguyên nhân dẫn đến nhà thầu bị động trong việc tìm kiếm nguồn cung vật liệu xây dựng, ảnh hưởng lớn đến tiến độ dự án. 

Nhà thầu thi công phụ thuộc việc cung cấp vật liệu xây dựng từ các đơn vị vận tải nên tại một số thời điểm khi giá xăng dầu tăng cao, đơn vị cung cấp vật liệu cũng như đơn vị thi công cầm chừng, nhưng Chủ đầu tư chưa kịp thời có phương án tháo gỡ, xử lý phù hợp. 

Bên cạnh đó, việc xây dựng giá đất đắp trong hồ sơ đấu thầu thực hiện theo quy định nhưng còn thiếu thực tế, chưa chính xác, dẫn đến khi gặp biến động của thị trường, cước phí vận tải tăng cao hoặc khi nguồn cung khan hiếm, giá đất đắp sẽ biến động. Nhà thầu thi công chỉ được thanh toán theo giá trúng thầu nên đã thi công cầm chừng, làm ảnh hưởng tiến độ; trong khi tỷ lệ đất đắp ở dự án rất lớn, chiếm khoảng 70% khối lượng (khoảng 13% chi phí xây dựng). 

Qua xem xét 19 hồ sơ cấp phép các dự án khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng cung cấp cho dự án do các Sở Tài nguyên và Môi trường Ninh Bình, Thanh Hóa cung cấp, Thanh tra Chính phủ nhận thấy còn một số thiếu sót, vi phạm nhưng đây là nội dung không thanh tra, kiểm tra trực tiếp. 

Thanh tra Chính phủ kiến nghị Bộ Giao thông Vận tải xử lý nghiêm các Ban quản lý dự án, đơn vị tư vấn chưa làm hết trách nhiệm, có vi phạm trong công tác điều tra, khảo sát nguồn cung vật liệu xây dựng cho các dự án giao thông trọng điểm quốc gia. 

Xử lý theo quy định pháp luật đối với các nhà thầu thi công cầm chừng, không tuân thủ hợp đồng đã ký, không đảm bảo tiến độ được phê duyệt của các dự án giao thông trọng điểm quốc gia, Thanh tra Chính phủ kiến nghị. 

Đặc biệt, Bộ Giao thông Vận tải cần thanh tra, kiểm tra việc thanh, quyết toán khối lượng vật liệu xây dựng thông thường cung cấp xây dựng đoạn Mai Sơn - Quốc lộ 45. Trường hợp phát hiện dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự thì chuyển cơ quan điều tra xử lý. 

Về phía tỉnh Ninh Bình và Thanh Hóa, Thanh tra Chính phủ kiến nghị kiểm tra việc kinh doanh tại các mỏ được nâng công suất và mỏ đất Đồi Ao, tỉnh Thanh Hóa. Trường hợp vi phạm bán vật liệu xây dựng ra thị trường mà không cung cấp cho dự án đường cao tốc thì xử lý nghiêm theo nghị quyết của Chính phủ và quy định của pháp luật. 

UBND tỉnh Thanh Hoá rút kinh nghiệm đối với hạn chế, thiếu sót được nêu tại kết luật, Thanh tra Chính phủ nhấn mạnh.