Năm ‘Rồng vàng’ nhưng mức sinh thấp nhất trong lịch sử, Bộ Y tế đề xuất không kỷ luật công chức, đảng viên sinh con thứ 3 

Mức sinh giảm kỷ lục trong năm Thìn  

Theo thông tin từ Hội nghị Tổng kết công tác dân số năm 2024 diễn ra ngày 27/12, Bộ Y tế dự báo mức sinh trung bình trong năm nay chỉ đạt 1,91 con/phụ nữ. Đây là mức thấp nhất trong lịch sử , đánh dấu sự đảo ngược xu hướng sinh cao vào những "năm đẹp" như năm Rồng. Thứ trưởng Y tế Nguyễn Thị Liên Hương cho biết, đây là năm thứ ba liên tiếp mức sinh ở Việt Nam duy trì dưới mức sinh thay thế. 

Cụ thể, mức sinh trung bình trên toàn quốc năm 2024 là 1,91 con/phụ nữ, giảm so với mức 1,96 con/phụ nữ năm 2023. Trước đó, tỷ lệ này từng đạt 2,11 vào năm 2021 và giảm xuống 2,01 vào năm 2022. Theo Bộ Y tế, mức sinh thay thế cần đạt là 2,1 con/phụ nữ và mục tiêu này ngày càng khó khăn hơn. 

"Mức sinh năm 2024 hiện thấp nhất trong lịch sử và dự báo sẽ tiếp tục giảm trong các năm tiếp theo," bà Liên Hương nhấn mạnh. Đầu năm nay, nhiều người kỳ vọng năm Rồng sẽ thúc đẩy tỷ lệ sinh nhờ quan niệm "năm đẹp sinh con gặp nhiều may mắn" trong văn hóa phương Đông. Tuy nhiên, kết quả cho thấy quan niệm truyền thống này đang thay đổi. Mức sinh thấp cũng là minh chứng rõ ràng rằng các chính sách  khuyến sinh hiện tại chưa đủ sức ngăn chặn đà giảm sinh trên cả nước. 

Thực tế, trong hai thập kỷ qua, xu hướng mức sinh thấp chủ yếu tập trung ở các đô thị lớn – nơi có tốc độ đô thị hóa và điều kiện kinh tế - xã hội phát triển nhanh. Tại các thành phố, tỷ lệ sinh dao động ở mức 1,7-1,8 con/phụ nữ. Riêng năm 2024, mức sinh tại khu vực thành thị giảm sâu hơn, chỉ còn 1,67 con/phụ nữ, trong khi khu vực nông thôn đạt 2,08 con/phụ nữ. 

Sự khác biệt trong mức sinh giữa các vùng miền cũng khá rõ rệt. Ở các địa phương kinh tế - xã hội khó khăn, mức sinh vẫn cao hơn trung bình cả nước. Chẳng hạn, vùng trung du và miền núi phía Bắc ước đạt 2,34 con/phụ nữ, Tây Nguyên 2,24 con/phụ nữ. Đây là hai vùng có mức sinh cao nhất cả nước. Ngược lại, Đông Nam Bộ ghi nhận mức sinh thấp nhất, chỉ 1,48 con/phụ nữ – con số đáng báo động. 

Mặc dù hình thái mức sinh theo vùng miền không có nhiều thay đổi qua các năm, tỷ lệ sinh vẫn tiếp tục giảm và ngày càng sâu. Thực trạng này đòi hỏi những giải pháp khuyến sinh hiệu quả hơn để cân bằng lại mức sinh thay thế, tránh để tình trạng dân số già hóa nhanh chóng tác động tiêu cực đến nền kinh tế - xã hội trong tương lai. 

Nhiều chính sách khuyến khích sinh được đưa ra  

Theo thông tin trên báo Thanh niên, Bộ Y tế  đang tiến hành rà soát chính sách dân số và các quy định xử phạt hành chính, đồng thời xây dựng báo cáo về xu hướng mức sinh tại Việt Nam để đề xuất các chính sách mới trong dự thảo luật Dân số trước bối cảnh hiện nay. Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương cho biết, những đề xuất này bao gồm chính sách khen thưởng và khuyến khích sinh con, nhằm đối phó với tình trạng mức sinh giảm liên tục trong những năm gần đây. 

Cục trưởng Cục Dân số, ông Lê Thanh Dũng, cho biết dự thảo luật Dân số đang xây dựng các nhóm chính sách cơ bản nhằm: duy trì mức sinh thay thế; giảm mất cân bằng giới tính khi sinh để đưa tỷ số này về mức cân bằng tự nhiên; thích ứng với tình trạng già hóa dân số; phân bố dân số hợp lý; nâng cao sức khỏe dân số; và lồng ghép các yếu tố dân số trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. 

Với mục tiêu duy trì mức sinh thay thế , dự thảo đề xuất áp dụng các biện pháp linh hoạt để điều chỉnh mức sinh giữa các khu vực. Điều này bao gồm việc quy định quyền của cặp vợ chồng và cá nhân trong việc sinh con, thời gian sinh con, số lượng con và khoảng cách giữa các lần sinh, phù hợp với độ tuổi, sức khỏe, điều kiện học tập, lao động, thu nhập và khả năng nuôi dạy con. 

Đề xuất đáng chú ý trong dự thảo là việc bỏ quy định kỷ luật đối với công chức, đảng viên sinh con thứ ba trong một số trường hợp. Ông Dũng nhấn mạnh rằng, từ trước đến nay, quy định này không áp dụng đối với người dân. Hiện Bộ Y tế đang xây dựng văn bản trình cấp thẩm quyền để sửa đổi điều 10 Pháp lệnh Dân số năm 2008 và các văn bản liên quan, theo hướng không áp dụng kỷ luật đối với công chức và đảng viên sinh con thứ ba. 

Các nội dung trong dự thảo được xây dựng sau khi tiếp nhận ý kiến từ các chuyên gia và các bộ, ngành liên quan, nhằm ứng phó với thực tế mức sinh giảm nhanh và xu hướng giảm tăng dân số tại Việt Nam trong thời gian qua. 

>> Thêm chính sách hỗ trợ người TPHCM sinh con ngoài khoản 'thưởng' 2-3 triệu đồng