NHNN đang làm gì để tỷ giá ổn định trước biến động thị trường toàn cầu? 

Báo cáo Điểm lại tháng 3/2025 của Ngân hàng Thế giới (World Bank) đánh giá cao nỗ lực của NHNN trong việc kiểm soát tỷ giá , duy trì dự trữ ngoại hối  và điều chỉnh chính sách lãi suất phù hợp. Những giải pháp kịp thời không chỉ giúp giảm bớt áp lực tỷ giá mà còn củng cố nền tảng tài chính, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và nhà đầu tư tiếp tục phát triển. 

Đồng VND chịu áp lực lớn nhưng vẫn được kiểm soát hiệu quả  

Trong năm 2024, thị trường tiền tệ  Việt Nam đối mặt với nhiều thách thức khi chính sách thắt chặt tiền tệ của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) khiến dòng vốn rút ra khỏi các thị trường mới nổi. Tỷ giá VND/USD có thời điểm tăng lên 25.333 VND/USD vào cuối năm, nhưng vẫn nằm trong biên độ điều hành của NHNN. 

Tỷ giá VND/USD và dự trữ ngoại hối: Áp lực mất giá và động thái can thiệp của NHNN. Nguồn: Haver Analytics, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), tính toán của Ngân hàng Thế giới (World Bank).

Theo World Bank , một trong những yếu tố tác động mạnh đến tỷ giá là sự gia tăng dòng vốn chảy ra nước ngoài. Trong 9 tháng đầu năm 2024, tài khoản tài chính của Việt Nam ghi nhận mức thâm hụt 2,5% GDP, cao hơn đáng kể so với mức 0,4% của năm trước. Dòng vốn không chính thức ra nước ngoài lên tới 16,9 tỷ USD, phản ánh sự dịch chuyển đầu tư trong bối cảnh lãi suất toàn cầu biến động. 

Tuy nhiên, bên cạnh những thách thức, thị trường vẫn có nhiều điểm sáng. Thặng dư thương mại hàng hóa đạt 24 tỷ USD (5,0% GDP), dù giảm nhẹ so với 28,4 tỷ USD của năm 2023 nhưng vẫn đóng góp tích cực vào nguồn cung ngoại tệ. Đồng thời, tài khoản vãng lai duy trì thặng dư 17,5 tỷ USD (5,4% GDP), giúp giảm áp lực lên cán cân thanh toán và hỗ trợ ổn định tỷ giá. 

NHNN đã đối phó với cơn bão tỷ giá như thế nào?  

Trước nguy cơ đồng VND mất giá quá nhanh, NHNN đã triển khai một loạt biện pháp để bình ổn thị trường và bảo vệ sự ổn định vĩ mô. Theo World Bank, NHNN đã bán ra khoảng 9,4 tỷ USD từ dự trữ ngoại hối trong năm 2024 để can thiệp vào thị trường, đưa dự trữ ngoại hối xuống mức tương đương 2,5 tháng nhập khẩu vào quý 3/2024, thấp hơn so với mức 3,1 tháng của năm trước. Việc tung ra lượng lớn USD giúp cung cầu ngoại tệ cân bằng hơn, qua đó làm giảm áp lực lên tỷ giá, nhưng đồng thời cũng làm suy yếu khả năng chống đỡ các cú sốc tài chính trong tương lai. 

Cùng với việc can thiệp bằng dự trữ ngoại hối, NHNN cũng thực hiện chính sách hút thanh khoản thông qua nghiệp vụ thị trường mở (OMO) và phát hành tín phiếu kho bạc. Tổng giá trị các giao dịch OMO và tín phiếu kho bạc lên tới 82,4 nghìn tỷ VND và 60,8 nghìn tỷ VND, giúp kiểm soát cung tiền trên thị trường và hạn chế áp lực mất giá lên VND. 

Ngoài ra, NHNN còn sử dụng lãi suất liên ngân hàng như một công cụ để ổn định dòng vốn. Lãi suất qua đêm trên thị trường liên ngân hàng tăng lên mức 4,04% vào tháng 12/2024, cao hơn so với giai đoạn đầu năm. Việc tăng lãi suất giúp giữ chân dòng vốn trong nước và giảm thiểu rủi ro chảy vốn ra nước ngoài khi Fed vẫn kiên định với chính sách tiền tệ thắt chặt. 

Chính sách tiền tệ của NHNN: Ổn định lãi suất và kiểm soát tăng trưởng tín dụng. Nguồn: Haver Analytics, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), tính toán của Ngân hàng Thế giới (World Bank).

Bài toán dài hạn  

Những biện pháp can thiệp của NHNN mang lại hiệu quả nhất định trong ngắn hạn, nhưng cũng tiềm ẩn những thách thức lớn về trung và dài hạn. Theo World Bank, việc ổn định tỷ giá đã giúp hạn chế tác động của lạm phát nhập khẩu, đặc biệt là đối với các mặt hàng chiến lược như nhiên liệu, linh kiện điện tử và hàng hóa thiết yếu. Giữ vững tỷ giá trong biên độ điều hành cũng góp phần duy trì niềm tin của nhà đầu tư và doanh nghiệp vào sự ổn định của thị trường tiền tệ Việt Nam. 

Tuy nhiên, tác động tiêu cực cũng bắt đầu lộ diện khi dự trữ ngoại hối suy giảm đáng kể. Hiện tại, dự trữ ngoại hối của Việt Nam chỉ còn đủ để duy trì khoảng 2,5 tháng nhập khẩu, thấp hơn mức khuyến nghị tiêu chuẩn quốc tế từ 3-6 tháng. Điều này đặt ra rủi ro lớn nếu nền kinh tế gặp phải cú sốc bất ngờ từ bên ngoài, chẳng hạn như khủng hoảng tài chính khu vực hoặc sự rút vốn đột ngột của nhà đầu tư nước ngoài. 

Trong bối cảnh đó, World Bank khuyến nghị Việt Nam cần có chiến lược dài hạn hơn để duy trì sự ổn định của thị trường ngoại hối. Một trong những giải pháp quan trọng là tích lũy lại dự trữ ngoại hối thông qua quản lý dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và đẩy mạnh thương mại xuất khẩu. Việc thiết lập cơ chế kiểm soát dòng vốn ra vào chặt chẽ hơn có thể giúp giảm thiểu nguy cơ tài khoản tài chính bị thâm hụt sâu trong thời gian tới. 

Ngoài ra, NHNN cũng cần đa dạng hóa công cụ điều hành tỷ giá thay vì chỉ dựa vào việc bán ngoại hối. Việc điều chỉnh biên độ tỷ giá linh hoạt hơn hoặc sử dụng chính sách lãi suất mục tiêu có thể giúp giảm áp lực lên đồng nội tệ mà không làm cạn kiệt nhanh chóng nguồn dự trữ ngoại hối. 

Cuối cùng, World Bank nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác tài chính quốc tế trong việc ổn định thị trường ngoại hối. Xây dựng các thỏa thuận thanh toán song phương bằng nội tệ với các đối tác thương mại lớn có thể giúp Việt Nam giảm sự phụ thuộc vào USD và nâng cao tính ổn định của thị trường ngoại hối trong dài hạn. 

Nhìn chung, NHNN đã tung ra nhiều biện pháp mạnh mẽ để kiểm soát tỷ giá và bảo vệ nền kinh tế khỏi những cú sốc bên ngoài. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất trong thời gian tới vẫn là cân bằng giữa ổn định tỷ giá và duy trì đủ dự trữ ngoại hối để đối phó với những biến động khó lường từ thị trường tài chính quốc tế. 

>> Việt Nam sẽ bứt phá hay hụt hơi? 3 động lực kinh tế cần ‘bơm tăng lực’ ngay