Việc khai thác có thể thúc đẩy thế giới chuyển hướng khỏi nhiên liệu hóa thạch nhưng cũng khiến nhiều người lo ngại về ảnh hưởng tới hệ sinh thái biển.
Quần đảo Cook là một quốc gia ở Nam Thái Bình Dương bao gồm 15 đảo nhỏ với tổng diện tích đất liền là 240km2.
Không chỉ là nơi sinh sống của hơn 15.000 người, bên dưới vùng biển của quần đảo này còn chứa loại khoáng sản có thể cung cấp năng lượng cho xe điện.
Việc khai thác chúng có thể mang lại cho họ sự giàu có, nhưng nhiều người khác lại cho rằng đây là một ý tưởng tồi.
 |
| Quần đảo Cook là nơi ở của hơn 15.000 cư dân. Ảnh: NYT |
New York Times (NYT) đưa tin, hai con tàu đã cập bến Quần đảo Cook ở Nam Thái Bình Dương vào tháng 3 năm ngoái.
Trong đó, một chiếc là con tàu du lịch khổng lồ đưa hàng trăm khách du lịch đến nbờ biển hoang sơ của quốc gia 15.000 dân này. Chiếc còn lại, một con tàu màu cam neon chở thiết bị khoa học phức tạp, có vẻ khác thường hơn.
Trên bến tàu gần đó, Thủ tướng Quần đảo Cook Mark Brown cùng nhiều nhân vật quan trọng khác đã tụ tập để chào mừng sự cập bến của chiếc thuyền nhỏ hơn.
Đối với ông Brown, con tàu du lịch tượng trưng cho sự phụ thuộc đáng lo ngại của đất nước vào du lịch. Nhưng theo ông, con tàu còn lại - thuộc sở hữu của một công ty khai thác mỏ quốc tế - là điềm báo về sự giàu có đáng kinh ngạc.
Quần đảo Cook đang là quốc gia đi đầu trong nỗ lực khai thác đáy đại dương để lấy khoáng chất dùng trong pin ô tô điện.
Các nhà nghiên cứu đã phát hiện đáy biển quần đảo này phủ đầy những hòn đá có kích thước bằng quả bơ, giàu coban và mangan. Đây là những thành phần hóa học quan trọng để sản xuất xe điện.
 |
| Một tàu nghiên cứu thuộc sở hữu của công ty Moana Minerals đã cập bến tại cảng Avarua của Quần đảo Cook. Ảnh: NYT |
Theo NYT, việc khai thác nguồn trữ lượng này chưa bao giờ được thực hiện trên quy mô lớn, nhưng nó có thể thúc đẩy sự chuyển đổi của thế giới khỏi nhiên liệu hóa thạch.
Theo một nghiên cứu năm 2019, đây cũng sẽ là một sự thay đổi lớn đối với Quần đảo Cook khi việc khai thác dưới đáy biển có thể tạo ra hàng chục tỷ USD cho quốc gia nhỏ bé này.
Tuy nhiên, nó vẫn vấp phải sự phản đối gay gắt từ các nhà bảo vệ môi trường. Họ lo ngại rằng nó sẽ gây tổn hại cho hệ sinh thái biển sâu. Hơn 800 nhà khoa học đã kêu gọi tạm dừng hoạt động này, cũng như Pháp, Anh và một số công ty lớn như Google và BMW.
Dự án gây tranh cãi
Trong 2 năm, các công ty mỏ đã khảo sát tính khả thi của việc khai thác dưới đáy đại dương ở vùng biển Quần đảo Cook. Chính phủ nước này dự kiến sẽ đưa ra quyết định chính thức vào năm 2027.
Hiện tại, họ đang phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng trong và ngoài nước từ những người chỉ trích.
Duncan Currie, cố vấn của Liên minh Biển khơi và các tổ chức bảo tồn quốc tế khác, cho biết: “Chính phủ dường như đang theo đuổi hoạt động khai thác dưới đáy biển bất chấp những tác động bất lợi”.
 |
| Thủ tướng Quần đảo Cook - ông Mark Brown. Trên bàn là chiếc bát chứa những hạt giàu khoáng chất lấy từ đáy đại dương. Ảnh: NYT |
Trong khi đó, ông Brown khẳng định Quần đảo Cook chưa cam kết gì về hoạt động khai thác mỏ. Tại hội nghị năm 2022, ông tuyên bố: “Chính những quốc gia đã hủy hoại hành tinh trong nhiều thập kỷ và cho đến ngày nay vẫn tiếp tục các hành động vì lợi nhuận mà bỏ bê trách nhiệm với biến đổi khí hậu, lại đưa ra yêu cầu như vậy”.
Trong thập kỷ qua, Quần đảo Cook đã nghiên cứu việc khai thác khoáng sản một cách phù hợp và bắt đầu. Vào năm 2012, họ thành lập cơ quan để thu hút các đề xuất khai thác cho vùng biển của mình. Đến năm 2022, ba công ty được cấp giấy phép để khảo sát vùng biển và thử nghiệm công nghệ khai thác.
Những người ủng hộ cho rằng việc “quét sạch” đáy đại dương là cách tốt nhất để thu được nhiều khoáng chất sử dụng trong pin xe điện và giảm sự phụ thuộc của thế giới vào nhiên liệu hóa thạch.
Họ nói thêm, việc khai thác kết hợp với biện pháp kiểm soát thích hợp sẽ ít gây hại cho môi trường hơn so với hoạt động khai thác mỏ lộ thiên.
Mặt khác, việc sử dụng máy thu thập dữ liệu để hút đá và thải ra các dải bùn dưới đáy biển vẫn khiến nhà sinh vật học biển Teina Rongo lo ngại. Được biết ông là người điều hành một tổ chức phi chính phủ về môi trường ở thủ đô Avarua của Quần đảo Cook.
Lấy dẫn chứng về mối nguy hiểm của việc khai thác mỏ, Rongo nhắc đến Nauru - một quốc gia nhỏ bé khác ở Thái Bình Dương.
Nguồn trữ lượng phốt phát dồi dào - thành phần trong phân bón - từng mang lại sự giàu có to lớn cho Nauru. Nhưng việc quản lý yếu kém và bị cáo buộc tham nhũng đã khiến quốc gia này rơi vào tình trạng nghèo đói trong khi đất đai trở nên cằn cỗi do bị khai thác quá nhiều. Nhiều nơi thậm chí còn không thể sinh sống hay trồng cây.
Hướng giải quyết
Dù vậy, Alex Herman, người đứng đầu Cơ quan Khai thác khoáng sản đáy biển Quần đảo Cook, nhấn mạnh cơ quan của bà đang tiếp cận một cách thận trọng, dựa trên cơ sở khoa học để khai thác dưới đáy biển.
Bà khẳng định: “Quần đảo Cook là nơi đặc biệt, thiên đường của riêng chúng tôi và chúng tôi muốn hết sức cẩn thận về bất kỳ hậu quả hoặc tác động không lường trước nào phát sinh từ sự phát triển của lĩnh vực này”.
 |
| Những người ủng hộ việc khai thác dưới đáy biển nói rằng nó sẽ giúp Quần đảo Cook giảm phụ thuộc vào du lịch. Ảnh: NYT |
Thêm vào đó, Chính phủ cho biết họ đã cử các quan sát viên lên tàu khảo sát để đảm bảo độ tin cậy về dữ liệu của các công ty. Những dữ liệu này sẽ ảnh hưởng đến quyết định của nhà chức trách về việc có nên theo đuổi hoạt động khai thác dưới đáy biển hay không.
Biên tập viên Rashneel Kumar của Cook Islands News tiết lộ công chúng dường như bị chia rẽ về vấn đề này. Cũng có nhiều người tin rằng họ có thể đoán được quyết định cuối cùng.
Trong số những người ủng hộ việc khai thác dưới đáy biển một cách thận trọng có bà Teresa Manarangi-Trott, người lãnh đạo một ủy ban Chính phủ nhằm thu thập quan điểm của người dân về hoạt động này.
Bà nói: “Chính phủ dường như đã quyết định rằng điều đó sẽ xảy ra, bất kể ai nói gì”.
