Việt Nam nên đẩy nhanh phát triển xe máy điện 

Khuyến nghị này được bà Chiara Rogate, chuyên gia năng lượng cấp cao của WB đưa ra trong báo cáo mang tên "Hành trình Bứt phá - Chuyển đổi sang Xe điện tại Việt Nam". 

Ngành giao thông  Việt Nam hiện thải ra 32,9 triệu tấn CO2 tương đương (CO2e), chiếm 7,2% tổng lượng phát thải nhà kính quốc gia theo số liệu kiểm kê năm 2021. Nếu không có giải pháp kịp thời, lượng khí thải từ giao thông có thể tăng gấp 10 lần trong tương lai. 

Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu Net Zero  vào năm 2050, ngành giao thông cũng hướng tới mục tiêu xe điện chiếm 50% tại các đô thị vào năm 2030, và đạt 100% trên toàn quốc trong vòng 25 năm tới. 

Để hoàn thành mục tiêu này, Việt Nam cần vượt qua các trở ngại như sản xuất bền vững, xây dựng hệ thống sạc và cung cấp điện ổn định. Chuyên gia WB nhấn mạnh việc tập trung vào xe máy điện như một "quả dễ hái", bởi đây là loại phương tiện phù hợp với điều kiện thực tế về giá cả, khoảng cách đi lại và đang dần phổ biến trong khu vực đô thị. Năm 2022, Việt Nam đã là thị trường xe máy điện lớn thứ hai toàn cầu, chiếm 12% thị phần sau Trung Quốc với sự tham gia của hơn 37 nhà cung cấp. 

Phân khúc xe máy điện dự kiến sẽ đóng vai trò chủ đạo trong lộ trình chuyển đổi đến năm 2035, trước khi dần cân bằng và nhường chỗ cho ô tô điện. 

Nhóm chuyên gia WB khuyến nghị Việt Nam nên áp dụng các tiêu chuẩn an toàn, sử dụng pin hiệu suất cao, và mở rộng hạ tầng trạm sạc cũng như dịch vụ đổi pin để thúc đẩy nhanh quá trình điện hóa. Bên cạnh đó, chính phủ cũng cần hỗ trợ tài chính, ví dụ như cung cấp vốn vay ưu đãi nhằm giảm khoảng cách giá giữa xe máy điện và xe xăng truyền thống. 

Một số giải pháp khác được đề xuất để kích thích thị trường xe máy điện bao gồm cấm xe chạy động cơ đốt trong tại các dịch vụ vận tải, đặt mục tiêu thị phần xe máy điện ở mức 40% tại các đô thị trong năm nay và tăng lên 80% vào năm 2030. 

Việt Nam được dự báo sẽ có sự chuyển đổi mạnh mẽ sang xe máy điện sau năm 2035. Để thích ứng với nhu cầu này, việc chuẩn bị hệ thống điện và mạng lưới sạc nhanh là rất cần thiết trong vòng 10 năm tới. Nhóm chuyên gia WB lưu ý rằng kinh nghiệm quốc tế đã chứng minh việc trợ giá cho cơ sở hạ tầng sạc hiệu quả hơn 6 lần so với trợ giá mua xe điện trực tiếp. 

Ngoài ra, Việt Nam cần chú trọng hơn vào việc tái chế pin xe điện, lĩnh vực còn khá mới mẻ hiện nay. Chính phủ sẽ phải đóng vai trò chính trong việc khuyến khích thị trường tham gia quản lý và xử lý chất thải pin sau khi hết vòng đời. 

Bà Rogate đánh giá cao nỗ lực của cộng đồng startup và đề xuất chính phủ nên tạo điều kiện thuận lợi, cung cấp định hướng cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa, startup, kết hợp với các chính sách lớn ở cấp quốc gia. 

Theo ước tính, việc chuyển đổi sang xe điện có thể giúp Việt Nam giảm khoảng 2,2 triệu tấn CO2e vào năm 2050 nếu sử dụng hệ thống lưới điện hiện tại. Con số này có thể tăng lên 5,3 triệu tấn nếu lưới điện được xanh hóa theo Quy hoạch điện VIII. Quá trình chuyển đổi này cũng có thể tạo ra tới 6,5 triệu việc làm mới vào năm 2050, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất pin và xây dựng cơ sở hạ tầng sạc. 

>> Ngân hàng với tổng tài sản 1.900 tỷ USD hủy mục tiêu Net Zero