Chiến sĩ 8 lần bắn hạ máy bay phản lực của Mỹ, 2 lần vinh dự gặp Bác Hồ, từng giữ chức Phó tư lệnh Quân chủng Phòng không - Không quân
Ông là một trong số những chiến sĩ tiêu biểu được Bác chúc Tết tại Hội trường của Quân chủng Phòng không - Không quân năm 1969.
Nhiều lần bắn rơi máy bay địch trong kháng chiến chống Mỹ
Nhắc đến lớp phi công tiêm kích đầu tiên của Không quân Việt Nam, không thể không nói tới Thiếu tướng Mai Văn Cương, người từng giữ chức Phó tư lệnh Quân chủng Phòng không - Không quân.
Ông sinh năm 1941 tại xã Hoằng Đạo, huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa. Tháng 3/1959, ở tuổi 18, ông nhập ngũ và trở thành chiến sĩ của Sư đoàn 304. Qua quá trình tuyển chọn gắt gao, ông được lựa chọn đào tạo phi công và được cử sang Liên Xô học tập, huấn luyện. Sau khi hoàn thành khóa học và làm chủ một số loại máy bay do Liên Xô sản xuất, ông trở về nước vào năm 1966, tham gia chiến đấu trong đội hình Sư đoàn Không quân 371.
Ngày 8/10/1966, biên đội do Mai Văn Cương chỉ huy nhận lệnh xuất kích về phía Hà Nội, khi nhận được thông báo có nhiều máy bay địch đang tấn công khu vực Đông Anh. Trong không chiến ác liệt, ông nhanh trí tấn công đội hình máy bay địch, yểm trợ đồng đội khiến đối phương rối loạn, tháo lui. Dù bị lạc đội hình nhưng anh vẫn bình tĩnh bám luôn một tốp 4 chiếc F-105 khác, rồi khéo léo sử dụng rocket bắn rơi tại chỗ một chiếc trên vùng trời Tam Đảo.
Sau chuỗi trận xuất sắc của Đoàn Không quân Sao Đỏ thuộc Sư đoàn Không quân 371, cuối năm 1966, Bộ Tư lệnh Phòng không - Không quân đã trao cho các phi công chiến đấu một vinh dự lớn: được gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nhớ lại thời khắc ấy, anh hùng Mai Văn Cương xúc động kể: "Được gặp Bác lần đầu tiên. Thấy Bác Hồ sướng lắm chứ". Trong bức ảnh chụp cùng Bác và các đồng đội, khuôn mặt ông ánh lên niềm tự hào. Ông bồi hồi nhớ lại ngày 10/12/1966 khi được Bác mời 24 phi công đến Phủ Chủ tịch: "Lúc ấy, tôi vừa bắn rơi một chiếc máy bay Mỹ".
Thiếu tướng Mai Văn Cương hồi tưởng rằng năm 1966 là giai đoạn không quân ta chiến đấu khốc liệt nhất. Ông cùng 23 phi công xuất sắc khác được Bác Hồ tiếp đón tại Phủ Chủ tịch. Trong căn phòng rộng lớn, ngoài Bác Hồ còn có Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp và lãnh đạo Quân chủng Phòng không - Không quân. Tại buổi gặp mặt thân tình, các chiến sĩ được Bác mời bánh kẹo, kể chuyện huấn luyện, chiến đấu.
Lắng nghe các phi công kể chuyện chiến đấu, Bác Hồ đã ân cần căn dặn: “Các cháu giỏi lắm, các cháu bắn rơi máy bay của không quân Mỹ, như thế là đánh vào lực lượng không quân hiện đại nhất, có nhiều máy bay hiện đại và phi công có nhiều giờ bay. Chúng ta mở mặt trận trên không như vậy là rất tốt. Các cháu đã bắn rơi nhiều máy bay nhưng các cháu phải thường xuyên rút kinh nghiệm, tìm ra nhiều cách đánh hay hơn nữa, bắn rơi nhiều máy bay hơn nữa và bắt sống nhiều giặc lái...”.
Mất mát, hy sinh nhưng chưa bao giờ hối hận
Những lời dặn dò của Bác trở thành kim chỉ nam giúp phi công Mai Văn Cương tiếp tục lập thêm nhiều chiến công trên bầu trời. Trong năm 1967, ông tiếp tục bắn hạ thêm 5 máy bay địch. Tuy nhiên, cùng năm đó, ông bị máy bay Mỹ bắn hạ. Ông buộc phải nhảy dù từ độ cao 6.000m và bị thương nặng, gãy xương sống, vỡ hàm, ngất đi,… Sau trận chiến này, ông mang di chứng thủng màng nhĩ tai trái.
Không dừng lại ở đó, trong cùng năm 1967, ông tiếp tục bắn rơi thêm 3 máy bay. Với chiến tích này, ông được vinh dự gặp Bác Hồ lần thứ hai. Tổng cộng, ông đã hạ gục 8 máy bay địch và được trao tặng 8 Huy hiệu Bác Hồ. Mỗi huy hiệu gắn với một chiến công cụ thể, tất cả đều được ông trân trọng gìn giữ cho đến ngày hôm nay.
Lần thứ hai được diện kiến Chủ tịch Hồ Chí Minh là vào ngày 16/2/1969. Khi đó, ông cùng một số chiến sĩ tiêu biểu được Bác chúc Tết tại Hội trường của Quân chủng Phòng không - Không quân.
Ghi nhận những đóng góp xuất sắc trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, khi mới 28 tuổi, phi công Mai Văn Cương được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Bên cạnh đó, ông còn được trao nhiều phần thưởng cao quý khác như Huân chương Kháng chiến chống Mỹ hạng Nhì, 2 Huân chương Quân công hạng Ba, 2 Huân chương Chiến công hạng Nhất, 3 Huân chương Chiến công hạng Ba, Huân chương Chiến sĩ vẻ vang (hạng Nhất, Nhì, Ba), Huy chương Quân kỳ Quyết thắng và 8 Huy hiệu Bác Hồ.
Trong toàn bộ cuộc kháng chiến chống Mỹ, phi công Mai Văn Cương đã 98 lần cất cánh, gặp địch 21 lần, nổ súng 15 lần và bắn rơi 8 máy bay phản lực Mỹ. Những chiếc máy bay bị ông tiêu diệt bao gồm 2 chiếc F-4C, 3 chiếc F-105 và 3 máy bay không người lái. Trong số đó, 7 chiếc bị hạ ngay tại chỗ. Ông cùng đồng đội còn phối hợp tiêu diệt thêm 2 máy bay khác. Với chiến công này, ông trở thành phi công thứ hai của Việt Nam được xếp vào danh sách các phi công đạt cấp "Ace" trong Chiến tranh Việt Nam.
