Hiểm họa từ 178.000 lít chất thải phóng xạ trong căn cứ quân sự tuyệt mật của Mỹ ở Greenland 

Tháng 4/2024, các nhà nghiên cứu của NASA đã phát hiện một mạng lưới đường hầm ẩn dưới lớp băng dày 30m tại Greenland. Khám phá này xảy ra trong một chuyến bay khảo sát, khi họ vô tình phát hiện căn cứ quân sự bí mật từng được xây dựng bởi Mỹ vào thời Chiến tranh Lạnh, mang tên Camp Century. 

Camp Century từng là một căn cứ quân sự tuyệt mật của Mỹ được xây dựng vào thời kỳ Chiến tranh Lạnh, không chỉ phục vụ mục đích nghiên cứu mà còn là nơi cất giữ tên lửa hạt nhân trong các đường hầm băng giá.
 

Hiện nay, những gì còn lại là tàn tích bị bỏ hoang, chứa đầy rác thải độc hại. Khi băng tại Greenland tan chảy do biến đổi khí hậu, những tàn dư này có thể nổi lên, gây nguy cơ cho môi trường và căng thẳng quan hệ quốc tế.
 

Dự án Iceworm và lịch sử bị ẩn giấu dưới lớp băng Greenland  

Camp Century được xây dựng vào năm 1959 bởi Quân đoàn Công binh Lục quân Mỹ. Căn cứ bao gồm 21 đường hầm ngầm, trải dài trên diện tích hơn 9.800 feet vuông. Nơi đây là một trong những khu vực khắc nghiệt nhất thế giới, với nhiệt độ xuống đến -70°F (-57°C) và gió giật hơn 120 mph (193 km/h).
 

Mặc dù được giới thiệu công khai là cơ sở nghiên cứu, Camp Century thực chất là nơi thử nghiệm "Dự án Iceworm" – kế hoạch lưu trữ tên lửa hạt nhân trong các đường hầm băng, nhằm sẵn sàng tấn công Liên Xô. Tuy nhiên, do đặc tính động của băng, kế hoạch này không khả thi. Camp Century bị bỏ hoang vào năm 1967, để lại khoảng 178.000 lít chất thải phóng xạ .
 

Thông tin về dự án Iceworm và rác thải hạt nhân bị che giấu cho đến năm 1995, khi một cuộc điều tra chính sách ngoại giao tại Đan Mạch đưa mọi chuyện ra ánh sáng. Cuộc điều tra này xuất phát từ một vụ rơi máy bay B-52 tại căn cứ Thule vào năm 1968, khiến Chính phủ Đan Mạch phải đối mặt với chỉ trích vì quản lý sai lầm vật liệu hạt nhân. 

Năm 1997, Đan Mạch công bố tài liệu chi tiết về Iceworm, dựa trên báo cáo năm 1960 có tựa đề "Giá trị chiến lược của dải băng Greenland". Kế hoạch này bao gồm mạng lưới đường hầm và khu phóng tên lửa rộng đến 52.000 dặm vuông (gấp 3 lần diện tích Đan Mạch). Tuy nhiên, toàn bộ dự án bị hủy bỏ trước khi hoàn thành.
 

Cấu trúc và sự đấu tranh để tồn tại của Camp Century ở Bắc Cực  

Camp Century là kỳ công kỹ thuật được xây dựng bằng phương pháp đào hầm cắt và phủ, bao gồm nhiều đường hầm song song chứa các cơ sở tiện nghi như nhà tắm, khu ăn uống và y tế, được thiết kế để tồn tại trong 10 năm nếu được bảo trì đúng cách. Dù vậy, căn cứ chỉ được sử dụng trong 5 năm và bị bỏ hoang sau 8 năm.
 

Ngay từ khi xây dựng, căn cứ đã đối mặt với nhiều thách thức. Áp lực của băng đã gây biến dạng các đường hầm, đặc biệt là đường hầm lớn nhất dài 1.100 feet (335m), cao và rộng 26 feet (8m), chỉ sau 4 năm hoạt động.
 

Đến năm 1962, tình trạng trở nên nghiêm trọng khi các mẫu lõi cho thấy chất thải lỏng đã lan rộng đến 170 feet, ảnh hưởng đến cấu trúc đường hầm và điều kiện sinh hoạt của người dân trong căn cứ.
 

Lò phản ứng PM-2A  

Camp Century là nơi đặt một trong những lò phản ứng hạt nhân di động đầu tiên, PM-2A. Lò phản ứng này được vận chuyển đến Greenland  bằng máy bay C-130 và lắp ráp vào năm 1960, PM-2A ban đầu là một biểu tượng của năng lượng không phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch Tuy nhiên, nó nhanh chóng gặp nhiều vấn đề về an toàn.
 

Ngay khi vận hành, PM-2A bị rò rỉ neutron, buộc quân đội phải sử dụng các biện pháp tạm bợ như tường chắn bằng thùng chứa đầy mùn cưa và băng. Quân đội đã cố gắng khắc phục bằng các giải pháp tạm thời như lắp đặt lá chắn chì và xây dựng tường bảo vệ từ thùng chứa băng và dăm gỗ, nhưng lò phản ứng chỉ duy trì hoạt động được 2 năm trước khi phải đóng cửa hoàn toàn do phát tán bức xạ nguy hiểm.
 

Tác động của bức xạ không chỉ làm suy yếu cấu trúc lò phản ứng mà còn gây ô nhiễm môi trường Bắc Cực nguyên sơ. Các nhà khoa học phát hiện natri phóng xạ trong tuyết, trong khi nước làm mát rò rỉ đã lan truyền các đồng vị phóng xạ ra môi trường xung quanh. 

Năm 1967, khi trại buộc phải đóng cửa, toàn bộ lò phản ứng PM-2A được tháo dỡ và chuyển đến bãi rác hạt nhân ở Idaho, nhưng những lo ngại về tác động môi trường vẫn còn đó.
 

Những hiểm họa tiềm ẩn  

Năm 2016, một nhóm nhà khoa học cảnh báo rằng, với tốc độ biến đổi khí hậu hiện tại, đến năm 2100, lớp băng Greenland có thể tan chảy, khiến những chất độc hại bị chôn vùi như nước làm mát phóng xạ, chì, dầu nhiên liệu và PCB có nguy cơ bị phơi nhiễm. Điều này làm dấy lên tranh cãi về trách nhiệm xử lý giữa Mỹ, Đan Mạch, và Greenland.
 

Phát hiện này nhấn mạnh những hậu quả lâu dài của những nỗ lực bí mật thời Chiến tranh Lạnh, phủ bóng đen lên di sản băng giá của Camp Century. Mặc dù có nguy cơ môi trường, vào tháng 10/1965, Quân đội Mỹ lạc quan tuyên bố các trại băng ngầm như Camp Century là khả thi và có lợi nhờ vào các lợi ích của năng lượng hạt nhân.
 

Bất chấp những rủi ro môi trường, Camp Century vẫn để lại những đóng góp khoa học có giá trị. Các mẫu địa chất thu thập được trong thời gian hoạt động đã giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về khí hậu cổ đại của Trái đất, cho thấy một Greenland xanh tươi trong quá khứ với sự hiện diện của rừng rậm và hệ động vật đa dạng.
 

Gần đây nhất, vào tháng 4/2024, NASA đã sử dụng công nghệ radar tiên tiến để khảo sát chi tiết cấu trúc của Camp Century, cung cấp cái nhìn mới về tình trạng hiện tại của khu vực này. Dù hiện tại Camp Century vẫn nằm sâu dưới lớp băng, những lo ngại về việc băng tan và nguy cơ phơi nhiễm chất thải độc hại vẫn là vấn đề cấp thiết cần được giải quyết. 

Theo IE 

>> Quốc gia châu Âu xây hệ thống 60km hầm lưu trữ hạt nhân, vùi sâu 12.000 tấn chất thải phóng xạ trong lớp đá 1,9 tỷ năm tuổi