‘Khối đá’ màu xanh dương phát sáng khiến Chính phủ phát lệnh báo động khẩn cấp, hơn 112.000 người được yêu cầu xét nghiệm
Dù đã xảy ra gần 40 năm, đây vẫn được xem là một trong những sự cố phóng xạ nghiêm trọng nhất trong lịch sử, với các nạn nhân chịu mức phơi nhiễm cao.
Theo IFL Science, một vụ rò rỉ phóng xạ kinh hoàng đã xảy ra ở thành phố Goiania, Brazil, sau khi một thiết bị phóng xạ bị bỏ quên từ một bệnh viện cũ được người dân nhầm tưởng là phế liệu. Sự cố này đã dẫn đến việc hơn 112.000 người có nguy cơ nhiễm phóng xạ và 4 người đã không qua khỏi.
Theo đó, Bệnh viện Goiano de Radioterapia (IGR) – một cơ sở tư nhân chuyên điều trị ung thư bằng xạ trị – nằm cách trung tâm hành chính Goiania chỉ khoảng 1km. Năm 1985, khi bệnh viện chuyển địa điểm, họ đã để lại một số thiết bị y khoa, bao gồm một hộp chì và thép chứa viên nang phóng xạ cesium clorua, vốn được bệnh viện sử dụng từ năm 1977.
Thiết bị này bị bỏ lại trong quá trình tháo dỡ bệnh viện và sau đó được hai thiếu niên phát hiện. Do không biết về mức độ nguy hiểm, họ mang nó về nhà và tháo rời, để lộ chất phóng xạ độc hại.
Theo báo cáo của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), nguồn phóng xạ bên trong thiết bị là cesium clorua, một dạng muối dễ hòa tan và phân tán, khiến môi trường xung quanh nhanh chóng bị nhiễm phóng xạ. Hai thiếu niên đã bán các bộ phận thiết bị cho người buôn phế liệu, trong đó có phần chứa cesium-137 phát sáng màu xanh dương trong bóng tối, thu hút nhiều người thân và bạn bè của người đó tới chiêm ngưỡng.
Sau đó, họ thích thú mang về nhà những mẫu vật lớn cỡ hạt gạo. Chỉ trong vài ngày, những triệu chứng phơi nhiễm đầu tiên xuất hiện: các vấn đề về dạ dày và đường ruột, nhưng không ai nhận ra nguyên nhân là do phóng xạ. Khi một người dân đưa khoang thiết bị đến cơ quan y tế cộng đồng, mức độ nghiêm trọng của thảm họa mới dần được phơi bày.
Lệnh báo động khẩn cấp được phát ra ngay lập tức. Chính phủ Brazil phối hợp cùng IAEA nhanh chóng triển khai các biện pháp kiểm soát và khắc phục. Một trung tâm xét nghiệm nhiễm xạ được thành lập tại Sân vận động Goiania, nơi hàng nghìn người được kiểm tra và theo dõi.
Kết quả là, hơn 112.000 người đã phải xét nghiệm, trong đó có 249 người nhiễm phóng xạ ngoài da hoặc trong cơ thể, hơn 20 người phải nhập viện và 4 người đã tử vong do hội chứng bức xạ cấp tính.
Ước tính các nạn nhân phải chịu ảnh hưởng nặng nhất phơi nhiễm mức phóng xạ từ 4,5 đến 6 Gray (Gy) – trong khi chỉ cần 0,7 Gy đã có thể gây hội chứng bức xạ cấp tính, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh. Vụ tai nạn tại Goiania được xem là một trong những sự cố phóng xạ nghiêm trọng nhất trong lịch sử, với các nạn nhân chịu mức phơi nhiễm cao.
Phân tích từ mẫu máu của 110 người có liên quan trong vụ tai nạn cho thấy họ bị nhiễm phóng xạ từ 0 đến 7 Gy. Mặc dù đã có biện pháp điều trị, những tổn thương do cesium-137 gây ra cho mô cơ thể là khó phục hồi, khiến những người sống sót có nguy cơ cao phát triển các bệnh mãn tính, bao gồm ung thư .
Theo nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Clinical Toxicology, cesium-137 xâm nhập cơ thể qua đường tiêu hóa hoặc hít thở, giải phóng phóng xạ beta và gamma, cả hai đều là dạng phóng xạ ion hóa gây tổn thương mô sống. Sự cố ở Goiania đã nhắc nhở về sự nguy hiểm của các chất phóng xạ và tầm quan trọng của việc xử lý cẩn thận các thiết bị y tế có chứa phóng xạ.
