‘Siêu cường’ châu Âu sắp trở thành quốc gia đầu tiên chuyển đổi hoàn toàn sang xe điện chỉ sau hơn một thập kỷ 

Dù sở hữu trữ lượng dầu mỏ và khí đốt khổng lồ, quốc gia Bắc Âu này từ lâu đã được công nhận là một trong những nước đi đầu thế giới về giao thông bền vững. Tỷ lệ xe điện (EV) trong tổng doanh số bán xe tại Na Uy  đã tăng từ dưới 1% vào năm 2010 lên mức đáng kinh ngạc 88,9% vào năm ngoái — và xu hướng này vẫn đang tiếp tục tăng. 

Theo dữ liệu được Cơ quan quản lý đường bộ công cộng Na Uy công bố, xe điện chiếm hơn 96% số xe mới được bán ra trong những tuần đầu năm nay. Điều này đưa Na Uy tiến gần hơn đến mục tiêu chuyển đổi hoàn toàn sang xe điện. 

Christina Bu, Tổng thư ký Hiệp hội xe điện Na Uy (NEVA), đại diện cho các chủ sở hữu xe điện  trong nước, tin rằng Na Uy sẽ đạt được mục tiêu này. Thậm chí, bà Bu cho biết đã có kế hoạch tổ chức một bữa tiệc để ăn mừng cột mốc lịch sử này. 

“Chúng tôi đã mời rất nhiều chính trị gia và các bên liên quan đến dự tiệc vào ngày 13/2. Dù chưa biết chính xác thời điểm cho đến khi kết thúc năm, nhưng ai cũng nói rằng tỷ lệ sẽ nằm trong khoảng từ 95% đến 100% trong năm nay”, bà Bu chia sẻ qua cuộc gọi video với CNBC. 

“Trong bối cảnh hiện nay, khi Tổng thống Donald Trump rút Mỹ khỏi các thỏa thuận khí hậu và mọi thứ khác, tôi nghĩ chúng ta cần ăn mừng những thành tựu mà chúng ta đã đạt được”, bà nói thêm. 

Ngoài việc thúc đẩy rút Mỹ khỏi Thỏa thuận Paris mang tính bước ngoặt, ông Trump còn nhắm vào một số công nghệ ít phát thải carbon vào tuần trước, bao gồm việc thu hồi lệnh hành pháp của người tiền nhiệm Joe Biden, trong đó đặt mục tiêu 50% xe điện vào năm 2030. 

Ảnh minh họa

 

Lệnh hành pháp của ông Trump, bị các nhà ủng hộ EV chỉ trích, được thiết kế nhằm “loại bỏ yêu cầu bắt buộc về xe điện và thúc đẩy sự lựa chọn thực sự của người tiêu dùng”. 

Một “bình thường mới”  

Thứ trưởng Giao thông Vận tải Na Uy, bà Cecilie Knibe Kroglund, cho biết các chính sách dài hạn và nhất quán nhằm hỗ trợ việc sử dụng xe điện — thay vì áp đặt các biện pháp cấm xe động cơ đốt trong — đã đóng vai trò then chốt trong quá trình chuyển đổi của nước này. 

So sánh, Liên minh châu Âu đã thông qua luật nhằm cấm bán xe mới phát thải carbon từ năm 2035, trong khi Anh đã tuyên bố sẽ cấm bán xe chạy hoàn toàn bằng động cơ đốt trong vào năm 2030. 

Na Uy đã áp dụng nhiều ưu đãi cho xe điện, bao gồm miễn thuế VAT, giảm thuế đường và phí đỗ xe, cùng quyền sử dụng làn xe buýt. Chính phủ cũng đầu tư mạnh vào cơ sở hạ tầng sạc công cộng, và nhiều hộ gia đình Na Uy có thể sạc xe ngay tại nhà. 

Bà Kroglund mô tả những thay đổi này là một “bình thường mới” cho quốc gia 5,5 triệu dân. 

“Giao thông vận tải là một phần quan trọng của giải pháp thân thiện với khí hậu. Vì vậy, chúng ta cần đảm bảo rằng một số thành công với ô tô có thể được áp dụng cho các lĩnh vực khác của ngành giao thông”, bà nói với CNBC qua cuộc gọi video. 

Bà cho biết Na Uy dự kiến sẽ chuyển đổi hoàn toàn sang xe buýt điện tại các thành phố vào năm 2025, đồng thời đưa các phương tiện hạng nặng đạt 75% tái tạo vào cuối thập kỷ này. 

Dù doanh số xe mới ở Na Uy gần như 100% là xe điện, vẫn còn nhiều xe động cơ đốt trong lưu thông. Bà Bu của NEVA cho biết, trên toàn quốc, có 28% ô tô là xe điện hoàn toàn, mặc dù con số này tăng lên hơn 40% tại thủ đô Oslo. 

“Rất nhiều người đàn ông trung niên đến gặp tôi và nói: ‘Tôi sẽ không bao giờ mua xe điện — không đời nào’, nhưng sau đó họ lại nói: ‘Tôi đang lái một chiếc…’ rồi kể tên mẫu xe họ lái, và họ tỏ ra rất hào hứng về công nghệ này”, bà Bu chia sẻ. 

Ảnh minh họa

“Cả đất nước của chúng tôi đã trải qua sự thay đổi tư duy này. Tôi muốn nói rằng không phải người Na Uy sống xanh hơn hay dễ làm điều này hơn người khác. Chính sách đã làm nên sự khác biệt, và mọi người nhanh chóng hiểu ra và thay đổi suy nghĩ của mình”, bà nói thêm. 

Việc Na Uy không có một nhóm vận động hành lang từ các nhà sản xuất ô tô được cho là đã giúp tỷ lệ sử dụng xe điện của nước này tăng mạnh trong những năm qua. 

Thực tế, bà Bu cho biết dù thường xuyên có các cuộc tranh luận chính trị về lợi ích của việc chuyển đổi khỏi động cơ đốt trong, những người phản đối “chưa bao giờ đủ mạnh hoặc có tổ chức đủ tốt”. 

Tình hình của các quốc gia khác ra sao?  

Trái ngược với Na Uy, xe điện chỉ chiếm 8,1% tổng doanh số bán xe tại Mỹ vào năm 2024, tăng nhẹ so với mức 7,8% vào năm 2023, theo công ty nghiên cứu thị trường Cox Automotive.
Tại Anh, dữ liệu ngành cho thấy xe điện chiếm gần 20% tổng số xe đăng ký mới vào năm 2024. 

Rico Luman, nhà kinh tế ngành vận tải tại ngân hàng Hà Lan ING, cho biết vị thế dẫn đầu về EV của Na Uy cho thấy các quốc gia khác hoàn toàn có thể làm theo.
“Na Uy là quốc gia đi đầu toàn cầu, và ở khía cạnh này, cũng là hình mẫu cho các nước khác. Tuy nhiên, chúng ta cũng cần nhớ rằng Na Uy là một trong những quốc gia thịnh vượng nhất châu Âu, dễ dàng chi trả ngân sách lớn”, ông Luman nói qua email với CNBC.
“Một điểm nữa là giá năng lượng ở Na Uy tương đối rẻ (vì là nhà xuất khẩu dầu mỏ và khí đốt lớn), khiến xe điện trở nên hấp dẫn hơn. Hầu hết các quốc gia khác không thể đạt đến mức đó — hãy nghĩ đến những gì đã xảy ra ở Đức sau khi đột ngột dừng trợ cấp vì áp lực ngân sách”, ông nói thêm. 

Đức, nền kinh tế lớn nhất châu Âu, đã đột ngột loại bỏ trợ cấp EV vào cuối năm 2023 trong bối cảnh nỗ lực vượt qua khủng hoảng ngân sách. Chính phủ của nước này, vốn sụp đổ cuối năm ngoái, sau đó đã đồng ý đưa ra đề xuất giảm thuế cho xe điện trong bối cảnh doanh số giảm mạnh. 

Harald Nils Røstvik, giáo sư tại Đại học Stavanger ở Na Uy, cho biết ông không kỳ vọng Na Uy sẽ đảo ngược quá trình chuyển đổi sang EV.
“Những lợi ích của xe điện so với xe diesel là quá nhiều. Xe chạy êm, tiết kiệm hơn, thiết kế đẹp, trở thành biểu tượng địa vị với nhiều người, sạch sẽ, không cần thay lọc dầu, không phải mở nắp ca-pô”, ông Røstvik nói qua cuộc gọi video với CNBC.
“Chúng ta sẽ không quay lại thời của những chiếc xe diesel cồng kềnh, ồn ào. Ý tôi là, với phần lớn mọi người, điều đó không còn hợp lý nữa”, ông nói. 

Theo CNBC 

>> 30% chủ xe Tesla muốn bán xe vì Elon Musk, hãng xe điện Mỹ nguy cơ đối mặt khủng hoảng