Toyota đứng trước thương vụ lịch sử 42 tỷ USD, Chủ tịch củng cố quyền lực tối thượng tại đế chế gia tộc
Chủ tịch Toyota Motor Akio Toyoda đề xuất thương vụ mua lại Toyota Industries trị giá 42 tỷ USD, giữa bối cảnh áp lực từ cổ đông gia tăng và ngành ô tô toàn cầu đang chững lại trong quá trình chuyển đổi sang xe điện.
Chủ tịch Tập đoàn Toyota Motor Corp., ông Akio Toyoda , đã đề xuất mua lại Tập đoàn Toyota Industries Corp., nhằm củng cố quyền lực của mình đối với đế chế kinh doanh lớn nhất Nhật Bản khi làn sóng sáp nhập và mua lại đang diễn ra khắp đất nước.
Một nguồn tin cho biết, đề xuất định giá Toyota Industries, công ty sản xuất máy dệt phục vụ sản xuất hàng dệt cũng như các bộ phận cho ô tô của Toyota, ở mức 6 nghìn tỷ Yên (42 tỷ USD), cao hơn khoảng 40% so với vốn hóa thị trường của công ty khi đóng cửa phiên giao dịch ngày 25/4.
Toyota Industries, công ty do ông cố Sakichi của Toyoda thành lập và sau này trở thành nhà sản xuất ô tô số 1 thế giới, đã thành lập một ủy ban đặc biệt sau khi nhận được đề xuất và thuê các cố vấn để đánh giá tính khả thi của đề xuất này, những người này cho biết, nhưng yêu cầu không nêu tên vì thông tin này không được công khai.
Mặc dù ông Akio là chủ tịch của Toyota Motor, quyền sở hữu trực tiếp của ông đối với công ty chỉ dưới 1%, trong khi Toyota Industries nắm giữ 9,1% cổ phần của hãng sản xuất ô tô này. Việc mua lại sẽ củng cố quyền sở hữu và ảnh hưởng của Akio đối với tập đoàn Toyota rộng lớn hơn, bao gồm các nhà cung cấp và cổ phần trong các doanh nghiệp khác, bao gồm cả các hãng sản xuất ô tô đối thủ.
Thương vụ này có thể được xếp vào danh sách các vụ mua lại lớn nhất từng được ghi nhận trên toàn cầu. Đề xuất của ông Akio được đưa ra chỉ vài tháng sau khi một thương vụ mua lại tương tự nhằm đưa Seven & i Holdings Co. – tập đoàn bán lẻ lớn của Nhật Bản – trở thành công ty tư nhân đã thất bại.
Kế hoạch do gia tộc sáng lập - Ito - vạch ra tuy nhiên đã đổ vỡ do thiếu nguồn vốn, hiện nay đang đứng nguy cơ bị đối thủ Canada, Alimentation Couche-Tard Inc., tiếp quản.
Tình trạng tự do hóa dòng vốn trong nước, cùng với áp lực gia tăng về quản trị doanh nghiệp và trách nhiệm với cổ đông, đang làm lung lay các mối quan hệ truyền thống vốn ưu tiên sự ổn định giữa ban lãnh đạo và các bên liên quan.
Một nguồn tin cho biết, nếu thương vụ mua lại Toyota Industries được triển khai, gói tài chính sẽ bao gồm khoản đầu tư cá nhân của ông Akio Toyoda, cùng với các khoản vay từ Mitsubishi UFJ Financial Group Inc. và một số ngân hàng lớn khác tại Nhật Bản.
Ông Akio, 68 tuổi, đã từ chức Giám đốc điều hành của Toyota Motor vào năm 2023, sau 14 năm lãnh đạo tập đoàn do gia đình sáng lập. Chức vụ này sau đó được chuyển giao cho ông Koji Sato, cựu Giám đốc điều hành Lexus. Tuy nhiên, cháu trai của nhà sáng lập Sakichi Toyoda vẫn duy trì ảnh hưởng sâu rộng đối với tập đoàn ô tô lớn nhất thế giới.
Tuy nhiên, trong những năm gần đây, sự ủng hộ của các cổ đông đối với ông Akio Toyoda tại Toyota Motor có dấu hiệu suy giảm. Hơn một phần tư số phiếu bầu đã phản đối việc tái bổ nhiệm ông, chủ yếu liên quan đến cách công ty xử lý các vấn đề về chứng nhận an toàn xe. Tỷ lệ phiếu ủng hộ Akio đã giảm xuống còn 72%, từ mức 85% và 96% trong hai năm trước đó.
Bất chấp áp lực từ cổ đông, ông Toyoda vẫn kiên định theo đuổi chiến lược “đa hướng”, tập trung vào việc duy trì hệ thống truyền động hybrid xăng-điện thay vì chuyển đổi hoàn toàn sang xe điện. Chiến lược này đã giúp Toyota củng cố vị thế dẫn đầu, trở thành nhà sản xuất ô tô bán chạy nhất toàn cầu trong bối cảnh tiến trình điện hóa toàn ngành đang chậm lại. Với giá trị vốn hóa thị trường 42,5 nghìn tỷ yên, Toyota hiện là công ty ô tô có giá trị lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Tesla Inc.
Hiện chưa rõ liệu thương vụ mua lại Toyota Industries có ảnh hưởng đến vai trò của ông Toyoda trong hội đồng quản trị Toyota Motor hay không. Dù hiện nhỏ hơn nhiều so với tập đoàn ô tô, Toyota Industries vẫn giữ một vị thế đặc biệt trong lịch sử gia đình Toyoda.
Lịch sử của Toyota Industries bắt đầu cách đây 135 năm, khi Sakichi Toyoda cải tiến máy dệt, góp phần thúc đẩy ngành công nghiệp dệt may – một lĩnh vực xuất khẩu chủ chốt của Nhật Bản thời bấy giờ. Con trai của ông, Kiichiro Toyoda, sau đó đã thành lập Toyota Motor vào năm 1937.
Hai công ty vẫn duy trì mối quan hệ chặt chẽ. Toyota Motor cùng các công ty liên kết sở hữu khoảng 38% cổ phần tại Toyota Industries, trong khi Toyota Fudosan Co. – công ty bất động sản mà ông Akio Toyoda hiện giữ chức Chủ tịch – nắm giữ thêm 5% cổ phần.
Tham khảo Nikkei Asia
Ngành ô tô có thể thiệt hại 100 tỷ USD vì thuế quan
‘Gậy ông đập lưng ông’: Mức thuế 25% của ông Trump đang ‘dâng’ ngành ô tô toàn cầu cho Trung Quốc?
