Trại giam trong bệnh viện duy nhất và lâu đời nhất Việt Nam: Từng là nơi giam giữ cố Tổng Bí thư Trần Phú, di tích mang đặc trưng hiếm có trên thế giới
Gắn liền với dòng chảy lịch sử của dân tộc, trại giam này đã trở thành một địa điểm tham quan đặc sắc, mang đậm giá trị văn hóa và lịch sử.
Từng là “địa ngục trần gian” trong thời chiến
Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới trước đây được biết đến với tên gọi Bệnh viện Chợ Quán, là một trong những cơ sở y tế lâu đời nhất tại TP.HCM và ở Việt Nam, được thành lập vào năm 1861. Nơi đây không chỉ là bệnh viện chuyên điều trị các bệnh truyền nhiễm mà còn từng là cơ sở điều trị bệnh tâm thần. Do nhu cầu điều trị, bệnh viện đã xây dựng khu riêng biệt để nhốt các bệnh nhân tâm thần. Trong suốt thời kỳ thực dân Pháp , khu vực này còn trở thành nơi giam giữ các chiến sĩ cách mạng và những người yêu nước bị bắt để thực dân Pháp khai thác tin tức và tra tấn các tù nhân.
Khu nhà giam được xây dựng theo kiến trúc hình chữ U, với những dãy nhà kiên cố, mái lợp âm dương, sàn gạch tàu và tường vôi màu xám vàng. Các phòng giam được chia thành nhiều khu vực, bao gồm phòng giam lớn, phòng giam nhỏ và khu biệt giam dành cho những tù nhân mắc bệnh truyền nhiễm. Cửa ra vào hẹp, được bao quanh bởi lưới sắt và có các lỗ nhỏ để lính canh theo dõi tù nhân. Trong suốt thời kỳ Pháp thuộc, những chiếc gông cùm gỗ đã được thay thế bằng khối xi măng, và các bức tường của nhà giam đã xuất hiện những rễ cây mọc lên từ các khe hở là minh chứng sống động cho những ngày tháng đen tối của dân tộc.
Đặc biệt, trong hai cuộc kháng chiến, nhiều chiến sĩ cách mạng, trong đó có Tổng Bí thư Trần Phú đã từng bị giam giữ tại đây. Vào ngày 18/4/1931, Tổng Bí thư Trần Phú bị bắt và bị tra tấn dã man tại nhiều trại giam. Đến ngày 26/8/1931, khi sức khỏe của ông suy kiệt, thực dân Pháp đã đưa ông vào trại giam tại Bệnh viện Chợ Quán để điều trị. Tại đây, ông mang số tù 518431 và được đưa vào phòng tập thể cùng với một số tù nhân khác.
Sau ba ngày, khi bệnh lao được phát hiện, ông đã được chuyển sang khu cách ly dành cho bệnh nhân lao. Dù sức khỏe ngày càng yếu, ông vẫn giữ vững tinh thần chiến đấu. Ngày 6/9/1931, Tổng Bí thư Trần Phú qua đời tại đây. Các tù nhân đã tổ chức lễ truy điệu ông và thi hài của ông được đặt trong phòng cá nhân. Hiện nay, trong khuôn viên Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới, có di ảnh và tượng đài tưởng niệm Tổng Bí thư Trần Phú, như một lời tri ân đối với những đóng góp của ông cho sự nghiệp đấu tranh giành độc lập.
Ngoài Tổng Bí thư Trần Phú, nhiều chiến sĩ cách mạng khác như Trần Não, Hà Huy Tập, Trần Bạch Đằng, và Nguyễn Văn Trỗi cũng đã từng bị giam giữ tại khu trại này. Khu nhà giam không chỉ là chứng nhân của quá khứ đau thương mà còn là nơi lưu giữ những chiến công anh hùng trong cuộc đấu tranh giành độc lập của dân tộc, nhắc nhở thế hệ hôm nay về sự hy sinh và ý chí kiên cường của các chiến sĩ cách mạng.
Tượng đài nguyên Tổng Bí thư Trần Phú trong khuôn viên trại giam
Trở thành di tích hiếm có trên thế giới trong thời bình
Gắn liền với dòng chảy lịch sử của dân tộc qua hai cuộc kháng chiến, khu trại giam trong Bệnh viện Chợ Quán hiện nay đã trở thành một địa điểm tham quan đặc sắc, mang đậm giá trị văn hóa và lịch sử. Di tích này vẫn giữ nguyên những dấu vết của gông cùm, xiềng xích dưới chế độ thực dân, cùng với những dấu ấn chiến đấu kiên cường và bất khuất của các chiến sĩ cách mạng. Những khẩu hiệu đấu tranh bằng máu trên các bức tường vẫn còn rõ nét, phản ánh tinh thần bất khuất của người dân Sài Gòn - Gia Định và miền Nam Việt Nam trong một giai đoạn lịch sử đau thương nhưng đầy kiêu hãnh.
Vào ngày 16 tháng 11 năm 1988, Khu trại giam Bệnh viện Chợ Quán chính thức được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di tích lịch sử - Văn hóa cấp quốc gia. Từ khi được công nhận, di tích này đã trở thành một điểm đến quan trọng, thu hút hàng nghìn du khách từ khắp các tỉnh thành trong cả nước. Nơi đây không chỉ là một chứng nhân lịch sử mà còn là nơi để người tham quan tìm hiểu, khám phá những giá trị văn hóa và lịch sử sâu sắc.
Trong bài tham luận “Di tích lịch sử - văn hóa quốc gia: Trại giam trong bệnh viện”, TS.BS Lê Mạnh Hùng, Phó Giám đốc Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM, đã nhấn mạnh rằng nhà thương Chợ Quán - Bệnh viện Bệnh nhiệt đới và di tích khu trại giam trong bệnh viện là mô hình kết hợp đặc biệt duy nhất tại Việt Nam, đồng thời cũng thuộc loại hiếm có trên thế giới. Theo TS.BS Mạnh Hùng, đây là một di tích lịch sử vô cùng quý giá, mang trong mình không chỉ giá trị văn hóa mà còn là chứng tích của một thời kỳ lịch sử đầy gian khổ của dân tộc.
Ảnh: Internet
Nguồn: Tổng hợp
>> Nhà tù 12.000m2 của Việt Nam hơn 1 thế kỷ vẫn là địa điểm đáng sợ nhất Đông Nam Á
